June 3, 2019 (TM) – Nov 27, 2020 (TM)
Bạn yêu dấu,
Tôi đăng lại bài viết này để nhớ những ngày miệt mài trong phòng triển lãm tranh của Van Gogh bằng ánh sáng tháng Ba năm ngoái ở Bruxelles của tôi. Điều gì đã khiến tôi trở lại với Van Gogh hôm nay? Có phải vì những hình ảnh tôi làm để gửi cho thầy tôi trong buổi họp online photography hôm kia mà tôi lấy đề tài Van Gogh để làm chủ đề cho bài tập của mình đã khơi dậy sự ám ảnh khó hiểu được của tôi đối với tranh và con người của ông?
Tôi đã viết: Những bức tranh của ông được làm thành hoạt hình và phóng lên bốn bức tường trong sảnh đường mênh mông của tòa La Bourse de Bruxelles. Hôm đó trời mưa lạnh và xám, màu xám muôn thuở của Bruxelles, bên trong, những bức tranh sống động màu sắc rực rỡ của ông đã sưởi ấm tâm hồn trong không gian ba chiều khép. Tôi muốn nói mãi rằng van Gogh đã dùng màu sắc để phóng thích những xáo động, trút vào khung vẽ những sấm sét trong đầu mình. Có điều gì xé ruột, đến đỗi có thể nghe được tiếng thét thoát ra từ tranh của ông.
Điều gì đã khiến tôi trở lại mãi hoài với Van Gogh như thế … từ Ville de Mons đến Amsterdam, từ Artes đến Saint Remy, Washington DC, New York, đến Bruxelles … Đó là sự đối thoại triền miên của ông với ánh sáng và bóng tối, và trên bất cứ điều gì, với sự cô độc.
Đến bây giờ khi đọc lại những gì mình viết, tôi vẫn còn ứa nước mắt.
Tống Mai
April 25, 2020
Sadness will last forever
La tristesse dures toujours
Evelyn yêu dấu,
Hãy nhìn vào tranh của Renoir, của Degas rồi đến Monet, và bây giờ nhìn vào Starry Nights của van Gogh.
Điều gì làm cho van Gogh nổi bật giữa đám đông?
Điều gì đã thôi miên chúng ta vào tranh của ông mãi hoài như thế?
Trong bức Starry Night, van Gogh đặt phong cách riêng của mình phía trước và giữa một kiệt tác post impressionist. Các đường cong dẫn mắt ta nhảy nhót giữa các vì sao, nhưng nhìn gần thì thấy bức tranh được họa bằng những nét cọ ngắn, sắc bén mà theo lời ông, để có nét uốn lượn giống như những vết cắt trên gỗ xưa.
Vậy thì điều gì đã làm cho Van Gogh và trong trường hợp này là Starry Night của ông độc đáo đến thế? Câu trả lời hẳn nhiên là cách ông xử dụng màu sắc. Starry Night có thể dựa vào bóng tối của ngôi làng, nơi mà chỉ có lác đác vài khung cửa sổ với ánh sáng quay cuồng của trời đêm; và trỗi lên giữa hai thế giới này là cây trắc bá đen tối vô vọng một màu tang chế. Bấy giờ van Gogh đang bị quản thúc trong viện tâm thần ở Saint-Rémy-de-Provence, trong một căn phòng nhỏ hẹp khi ông cho ra đời bức tranh này. Ông phải vẽ từ ký ức và từ những tác phẩm trước đây của minh khi bị ngăn cách với thế giới bên ngoài mà trước kia ông quen thuộc hơn. Một năm sau đó, van Gogh chết dưới bàn tay của chính mình.
Ngôi làng Saint-Remy trông có vẻ yên tĩnh và chào đón, một nơi an trú để trốn tránh sự hỗn loạn và sao đêm hoang dã, nhưng cũng có thể trái ngược lại, bóng tối của ngôi làng phản ảnh sự ngột ngạt của căn phòng nhỏ của ông, và nỗi ám ảnh của căn bệnh trầm cảm của ông là bầu trời gợi đến ánh sáng huy hoàng của vũ trụ. Điều này chắc chắn có lý hơn khi so sánh với nỗ lực trước đó của ông trong việc vẽ lại bầu trời ban đêm. Trong Starry Night, trên con đường, ánh sáng các vi sao có phần mờ nhạt so với ánh sáng nhân tạo phản chiếu trên sông. Nơi đây, van Gogh đã ca ngợi ánh sáng của nhân loại.
Thế nhưng, trong Starry Night, cái êm đềm của đời sống trong ngôi làng đã phai mờ nhường cho cho ánh sáng gần như là tâm linh của mặt trăng và sao trời. Van Gogh rút lui khỏi thế giới, nhưng dù có giải thích cách gì đi nữa, cây trắc bá ảm đạm xuyên thủng cả hai thực trạng không thể nào trốn chạy đi đâu được. Nó xé toang sự yên tĩnh lẫn hỗn loạn, bóng tối lẫn sắc màu rực rỡ của đêm, đồng thời nó cũng kết nối và gắn liền chúng lại với nhau.
Đối với tôi, tranh của van Gogh diễn tả tuyệt vời nỗi đau khổ của con người như là một thứ gì đó rất đẹp vượt khỏi ngôn từ, nó có thể được đóng khung bởi màu sắc và bố cục, và không ai sử dụng màu sắc thu hút và kỳ lạ hơn Vincent van Gogh. Nhưng để nói một cách đơn giản rằng nhờ cách sử dụng màu sắc mà van Gogh trở nên độc đáo thì hoàn toàn bỏ lỡ điểm quan trọng nhất. Có vẻ như van Gogh bị color blind, sử dụng màu sắc rất rực rỡ bởi vì ông thấy ít tông màu trong bức tranh điêu linh của con người và hy vọng bất tuyệt này. Van Gogh đã sử dụng màu sắc tươi sáng vì không thể phân biệt được sự khác nhau giữa các tông màu tương tự. Chính sự giới hạn bản thân này của ông đã giải thoát ông và giúp ông sáng tạo được cái đẹp. Có lẽ điều làm cho van Gogh độc đáo là cái nhìn thế giới khác người của ông. Thật ra, ông nhìn thấy thế giới … rất buồn và ảm đạm.
Sweet dream.
Bonne nuit.
Ngủ ngon.
Đoạn trên tôi dịch từ một thước phim nhỏ của The Cogito (youtube.com/watch?v=x-FiTQvt9LI) bình luận về van Gogh và đặc biệt là bức Starry Night trong một căn phòng nhỏ trong buổi triển lãm tranh bằng ánh sáng “Van Gogh The Immersive Experience” ở Bruxelles. Có lẽ đó là căn phòng ấn tượng nhất trong show này. Tôi vào đó nghe không biết bao nhiêu lần đến thuộc lòng lời bình luận đầy chất thơ trong một giọng nói trầm trầm quyến rũ của giáo sư dạy triết Cogito. Câu nói của ông: “van Gogh’s painting is the most wonderful interpretation of human sufferings” đã làm tôi chú ý và ngồi xuống lắng nghe. Điều gì đã làm tôi ngàn dặm qua đây để xem light show này? Năm ngoái khi bỏ lỡ cơ hội để xem Carrières de Lumières của van Gogh ở Baux-de-Provence, tôi đã bứt rứt tiếc mãi nên phải kiếm xem nơi khác cho bằng được và không bỏ công đường bay ngàn dặm, tôi đã sống được hai ngày giữa vũ trụ tuyệt diệu của thế giới van Gogh. Những bức tranh của ông được làm thành hoạt hình và phóng lên bốn bức tường trong sảnh đường mênh mông của tòa La Bourse de Bruxelles. Hôm đó trời mưa lạnh và xám, màu xám muôn thuở của Bruxelles, bên trong, giữa những bức tranh sống động màu sắc rực rỡ của ông đã sưởi ấm tâm hồn trong không gian ba chiều khép. Tôi muốn nói mãi rằng van Gogh đã dùng màu sắc để phóng thích những xáo động, trút vào khung vẽ những sấm sét trong đầu mình. Có điều gì xé ruột, đến đỗi có thể nghe được tiếng thét thoát ra từ tranh của ông.
Điều gì đã khiến tôi trở lại mãi hoài với van Gogh như thế … từ Ville de Mons đến Amsterdam, từ Artes đến Saint Remy, Washington DC, New York, đến Bruxelles …. Đó là sự đối thoại triền miên của ông với ánh sáng và bóng tối, và trên bất cứ điều gì, với sự cô độc.
Đêm đã khuya.
Ngủ yên.
Tống Mai
Virginia – June 3, 2019
Tôi mơ giấc mơ hội họa rồi vẽ giấc mơ của tôi
Màu sắc tự nó có tiếng nói riêng và ta không thể sống không có nó được
Sự bình thường là một con đường tráng nhựa êm ái, nhưng không một đóa hoa nào có thể nở trên đó
“Người Thợ Gặt” này có một hình dáng mơ hồ đang vật lộn như một con quỷ trong sức nóng cháy bỏng của mặt trời để kết thúc nỗi nhọc nhằn của mình – Sau đó tôi lại thấy hình ảnh của cái chết, dưới một khía cạnh nào đó,nhân loại chẳng khác gì là lúa mì bị gặt hái. Vì vậy, nếu em thích thì bức này trái ngược với bức Người Gieo Hạt (The Sower) tôi đã vẽ trước kia. Nhưng trong cái chết này không có gì đáng buồn, nó diễn ra trong vùng sáng thênh thang của ban ngày dưới mặt trời phủ ánh vàng óng ả lên khắp nhân gian.
Điều gì đã làm cho Van Gogh và trong trường hợp này là Starry Night của ông độc đáo đến thế?
Câu trả lời hẳn nhiên là cách ông xử dụng màu sắc.
Ngôi làng Saint-Remy
trông có vẻ yên tĩnh và chào đón
Một nơi an trú để trốn tránh sự hỗn loạn và sao đêm hoang dã
Hay có thể trái ngược lại
Bóng tối của ngôi làng phản ảnh sự ngột ngạt của căn phòng nhỏ của ông
Và nỗi ám ảnh của căn bệnh trầm cảm của ông
Một năm sau đó, van Gogh chết dưới bàn tay của chính mình
Đối với tôi, trong bức tranh này
Van Gogh diễn tả tuyệt vời nỗi thống khổ của con người
như là một thứ gì đó thật đẹp
Ông dùng màu sắc rực rỡ
vì không thể phân biệt được sự khác nhau giữa các tông màu tương tự
Chính sự giới hạn bản thân này của ông
đã giải thoát ông và giúp ông tạo ra được cái đẹp
Điều làm cho van Gogh nổi bật
chính là cái nhìn thế giới khác người của ông
Thật ra, ông đã nhìn thấy thế giới như thế này
Buồn và ảm đạm
Ngủ ngon
Loving Vincent: Terrasse du café le soir – Van Gogh Night Café ở Arles – Tống Mai
Les Passages de Vincent van Gogh: Saint-Paul de Mausole, Saint-Rémy de Provence – Tống Mai
Loving Vincent – Van Gogh Museum Amsterdam – Tống Mai
Maison Van Gogh ở Ville de Mons, Belgique – Tống Mai
Loving Vincent – Tống Mai
Đêm đã khuya, ngủ yên chị.
Bonne nuit !
Tuyệt diệu!
Cám ơn Hà.
Ôi , chỉ là những tấm ảnh Mai chụp lại trong light show mà đã đẹp tuyệt vời ! Khi Mai được ngắm nhìn thật sự chắc là đẹp “ tắt thở “ như Mai hay nói .
Ng xem như vầy cũng thấy tiếc là đã bỏ lỡ cơ hội xem cùng với Mai trong buổi trình chiếu Carrières de Lumières de Van Gogh ở Baux – de – Provence vào tháng 10 năm ngoái .
Cám ơn Mai đã dịch cho xem những lời bình của Giáo Sư Cogito về Van Gogh .
Đọc mà thấy rất cảm động và hiểu thêm một tí nữa về Van Gogh người luôn cảm thấy cô đơn giữa xã hội quanh mình .
Nghĩ lại Mai thấy mình không thể xem show này ở Baux-de-Provence được vì phải mất cả một buổi mới xem xong. Nếu xem ở đó thì Mai không ngồi được hàng giờ để xem đi xem lại cái video của Cogito. Nhớ lại những ngày ở Arles theo dấu chân của van Gogh ở đó thật thương Nguyệt nhỉ.
Bài viết về Van Gogh quá xuất sắc, nhiều chiều sâu mà mình chưa đạt được. Mình chỉ biết yêu chuộng tranh Van Gogh thôi chứ không tìm hiểu tại sao, nay đọc bài này mới “gật đầu“ đồng ý !
Cám ơn chị.
Mai thật có duyên với Van Gogh khi exposition này đã kéo dài hơn dự định để chờ Mai.
Chìm ngập trong một không gian từ góc phòng bé nhỏ cho đến những tác phẩm “La Nuit étoilée” rồi “Le Champ de Blé aux Corbeaux” đầy màu sắc sống động, Mai đã đem về đây một tâm hồn đầy cảm xúc với bài dịch thật tuyệt vời qua video của The Cogito.
Mai vẫn luôn là người truyền cảm hứng nghệ thuật cho người khác.
“Ông vẽ gì vậy?
Tôi vẽ ánh sáng mặt trời.
Tôi vẽ để im bặt những ý nghĩ trong đầu mình.”
“Trước mắt mọi người, tôi là một thứ vô danh tiểu tốt, một lập dị, một kẻ khó chịu – một người không địa vị và sẽ chẳng bao giờ có được – một kẻ tận cùng xã hội. Thế thì, dù những điều đó có đúng chăng nữa, một ngày nào đó tôi sẽ chứng tỏ cho tất cả biết những gì tôi có trong đầu. Ý nguyện đó dựa trên tình thương hơn là hận thù, trên nghiêm cung hơn là đam mê. Mặc dù luôn khốn khổ, nhưng bao giờ tôi cũng cảm thấy bình tĩnh hài hòa, luôn có âm nhạc trong hồn. Tôi thấy được hội họa trong những góc kẹt dơ bẩn nhất trong túp lều tranh nghèo và tâm trí tôi bị cuốn say sưa vào những cảnh tượng ấy đến không cưỡng lại được.” (“What am I in the eyes of most people — a nonentity, an eccentric, or an unpleasant person — somebody who has no position in society and will never have; in short, the lowest of the low. All right, then — even if that were absolutely true, then I should one day like to show by my work what such an eccentric, such a nobody, has in his heart. That is my ambition, based less on resentment than on love in spite of everything, based more on a feeling of serenity than on passion. Though I am often in the depths of misery, there is still calmness, pure harmony and music inside me. I see paintings or drawings in the poorest cottages, in the dirtiest corners. And my mind is driven towards these things with an irresistible momentum.”)
Tống Mai ơi!
Chỉ có TM mới đọc được tư tưởng của Van Gogh qua những tấm ảnh và bài văn này.
Chị thật là ngưỡng mộ TM.
Càng đọc càng thấy hay
Nhất là những đêm trằn trọc không ngủ.
Cám ơn chị ML.
Bị ám ảnh bởi tranh và người của van Gogh từ hồi còn nhỏ, nhưng khi qua đến bên này mới có cơ hội tìm hiểu thêm về ông, Mai không bỏ qua một cơ hội nào dù phải lặn lội đi xa. Tuần sau ở Avalon Theater ở DC có chiếu phim Van Gogh & Japan, ảnh hưởng của Japanese art trong những tác phẩm của ông.
Nhờ chị, K hiểu rõ hơn về họa phẩm và con người của Van Gogh.
Chị gởi K. collection ở Amsterdam:
Loving Vincent – Van Gogh Museum Amsterdam – Tống Mai
Cảm ơn chị !
O ơi:
Anh thấy được nỗi Cô Đơn — không phải— CÔ ĐỘC của O qua bài viết Van Gogh.
Rất hay.
Rất độc đáo.
Rất buồn !
Có một episode trong series Doctor Who rất cảm động khi Doctor Who dẫn Van Gogh vào trong Musee d’Orsay vào phòng đầy tranh của van Gogh. Doctor Who gặp Doctor Black và hỏi:
DOCTOR: I just wondered, between you and me, in a hundred words, where do you think Van Gogh rates in the history of art?
BLACK: Well, big question, but to me, Van Gogh is the finest painter of them all. Certainly, the most popular great painter of all time. The most beloved. His command of colour, the most magnificent. He transformed the pain of his tormented life into ecstatic beauty. Pain is easy to portray, but to use your passion and pain to portray the ecstasy and joy and magnificence of our world. No one had ever done it before. Perhaps no one ever will again. To my mind, that strange, wild man who roamed the fields of Provence was not only the world’s greatest artist, but also one of the greatest men who ever lived.
Vincent vah Gogh đứng gần đó nghe được và ứa nước mắt.
Trong series Doctor Who, Mai thích nhất là những episodes khi van Gogh được đưa vào hiện tại để thấy tranh của ông thành công huy hoàng sau khi ông chết. Nhưng cuối cùng khi thấy mình được nổi danh như vậy, được đời yêu chuộng như vậy, ông vẫn tự sát.
Đẹp quá chị ơi!
“Through the iron-barred window I can make out a square of wheat in an enclosure, above which in the morning I see the sun rise in its glory.”
“Why, I say to myself, should the spots of light in the firmament be less accessible to us than the black spots on the map of France?… Just as we take the train to go to Tarascon or Rouen, we take death to go to a star.”
(van Gogh – 1889, Letter to Theo)
Ảnh đẹp quá, rất thích, Mai bỏ công sức nghiên cứu nhiều quá, đúng là người có tâm hồn nghệ thuật 😄
Th. nói Mai có tâm hồn nghệ thuật rất đúng , khi đã yêu thích một điều gì thì Mai nghiên cứu rất kỷ .
Van Gogh là danh hoạ mà Mai yêu thích nhất.
Ở Washington DC bất kỳ một buổi triễn lãm nào về Van Gogh là Mai cũng đi xem .
Mai cũng bay qua tận Hoà Lan và Bỉ để xem những triễn lãm về Van Gogh , về nơi Ông từng sống và mùa thu năm ngoái khi bay qua đây thăm Ng thì trước đó Mai đã dặn dò Ng là khi Mai qua cho Mai đi vùng Arles là nơi mà Van Gogh từng sinh sống cũng như nơi Ông nằm dưỡng bệnh và là nơi có Viện Bảo Tàng có nhiều chứng tích của Ông ấy .
Như T thấy trong bài viết của Mai , ở Bruxelles , Mai đã đi liên tiếp 2 ngày vào đó để xem triển lãm tranh của Van Gogh bằng lumiere, ngồi hằng giờ để nghe bài nói chuyện của GS Cogito phê bình tranh Van Gogh và chụp hình lại những lời phê bình đó để dịch, thật là công phu, để bạn bè cùng đọc , cùng hiểu thêm về Van Gogh.
Cám ơn Thạnh !
Chụp được những tấm ảnh như vầy thật là nhiều công. Thật tiếc cho tài năng của ông, khi ông còn sống không được hưởng tình yêu thương của giới xem tranh, và yêu thích tranh.
Mai thật sự thương ông và tìm đến những nơi ông đã sống để hiểu về ông hơn, càng hiểu càng thương, cả người lẫn tranh.
Chưa có một họa sĩ nào Mai cất công tìm dấu vết nhiều như vậy, almost an obsession.
Tấm hình chị TMai gửi cho thầy Dũng đã nổi bật trong bữa phê bình hình hôm kia. Quá đẹp và thật sâu sắc (as always). Phải công nhận là một bức hình thật artistic mà được kèm với một bài viết hay làm giá trị tác phẩm tăng lên bội phần.
Cám ơn chị QMai luôn chú ý photography và bài viết của Mai.
Sự cô độc đôi khi như quà tặng, đôi khi là gánh nặng. Em cũng có nhiều lúc như vậy. Lúc thì em mở ra, lúc thì em thả, buông…Nếu không như vậy thì chắc khó mà tiếp tục tồn tại.
Bao giờ chị cũng thấy cái đẹp và đáng quí của sự cô độc mà mình phải bảo vệ không buông ra, và từ đó không dựa vào người khác để tạo hạnh phúc cho mình.
“Có lẽ điều làm cho van Gogh độc đáo là cái nhìn thế giới khác người của ông. Thật ra, ông nhìn thấy thế giới … rất buồn và ảm đạm.”
Quá tuyệt vời, Tống Mai ơi!
Em cũng nghĩ vậy chị đẹp Dã Thảo ạ.
Hello TLTong Em khỏe không? Chúc Em một ngày vui.
Em ok chị đẹp Dã Thảo ạ, không mạnh nhưng khỏe 🙂 em cũng chúc chị vui khỏe và an bình bên cạnh người thân yêu chị nhé 🍎
Cảm ơn Em thật nhiều.
Cám ơn chị Dã Thảo!