Nov 19, 2023 (TM)
Như bờ cát xa xôi
Người nói: tình vô hạn!
Nhưng vô hạn, hỡi ôi
Chính là sự quên lãng
Nằm ở trong tim người.
Như bờ cát xa xôi, người nói: tình vô hạn, nhưng vô hạn, hỡi ôi…
Bức hình con chim đứng trên bãi biển là niềm vui nho nhỏ tháng Mười Một của tôi khi được giải trong cuộc thi ảnh hàng tháng tuần trước của International Photographic Society của World Bank/International Monetary Fund. Niềm vui ấy nhanh chóng quyện vào sự im lặng khi Diệu gởi cho tôi một bài thơ mà ba năm trước Pháp Hoan dịch từ Waka của một kẻ ẩn danh. Đó là một bài thơ rất thương mà vô tình đưa tôi trở lại bức hình con chim mang cả một khối vô cùng trên tấm thân bé nhỏ.
Con chim nhỏ và bài thơ Haiku… Như bờ cát xa xôi, người nói: tình vô hạn!, nhưng vô hạn, hỡi ôi.
Sự phù du từ con chim nhỏ bé vợi ra biển khơi tìm vĩnh cửu trên bờ cát biến dạng từng sát na mỗi khi sóng biển tràn vào, và sự phù du trong bài thơ than trách thay đổi của lòng người là một sự trùng hợp ràn rụa nước mắt.
Người nói: tình vô hạn.
Ôi, tình yêu vô hạn ư? Đó chỉ là một ý tưởng thơ mộng trẻ thơ.
Chỉ có sự vô hạn duy nhất là đấng thiêng liêng tối cao, là trời đất, là thiên nhiên, là tình thương nhân loại….
Và ngay bây giờ, điều vĩnh cửu là giây phút đứng nhìn khung cảnh của buổi sáng hôm nào trên bãi biển mặt trời chưa ló dạng, bờ cát vẫn còn một màu xanh xám chưa bị xô xát bởi ánh sáng rực rỡ của ban mai. Nhắm mắt lại, tôi vẫn thấy bóng nhỏ lặng câm của con chim lẻ trong giây phút thiêng liêng. Nó nghĩ gì, tôi chỉ thoáng câu hỏi đó, bởi vì trong đầu tôi lúc ấy cũng không mảy may một ý nghĩ nào khi tâm trí im lại nhường cho hồn lên tiếng.
Sự im lặng của khung cảnh trên bãi biển và sự thanh thoát của bài thơ đã giúp tôi thấy rõ hèn kém của cát bụi chung quanh mình, bao buồn phiền dù nhỏ nhoi trở thành bất an vùng vẫy bóng ác tà. Tôi nhìn những mặt người quanh tôi mà hoảng sợ, đằng sau lời hoa mỹ trên môi người là giả dối thiếu từ tâm. Tôi đang làm gì giữa những khuôn mặt này? Không, tôi không thuộc thế giới này của họ, tôi phải rời xa thôi.
Bạn yêu dấu,
Tôi lại phải đi thôi.
Đêm nay trăng còn khuyết, đủ để cho tôi thương sự khiếm khuyết của đời mình. Một nửa đời ngoài kia tôi không dự vào nhưng chưa bao giờ nuối tiếc. Hôm nay, những câu thơ Haiku của em tôi dịch nhỏ nhẹ nhắc tôi giữ bình yên tự tại cho mình.
Đêm đã khuya.
Bonne nuit!
Tống Mai
Nov 19, 2023
Cám ơn Diệu đã gởi bài Waka cho Mai.
Diệu biết Mai rất thương nên gửi Mai đọc.
Người em tinh thần của Mai, một tu sĩ mà Mai không hay khi mới quen nên bây giờ vẫn là “em tôi”
“Em tôi” của Mai tài hoa lắm.
Một nhà thơ trẻ hiếm có Mai rất thương.
Cám ơn chị cảm giác êm ả buổi sáng thức dậy được đọc và xem hình của chị.
“Một nửa đời ngoài kia tôi không dự vào”, đó là một chọn lựa khôn ngoan của một hermit.
So the wise chose the bottom of the well,
For the darkness down there beats
The darkness up here.
(Rumi – Solitude)
Ta chọn đáy giếng, vì bóng tối bên dưới thắng bóng tối ở trên kia.
Bài thơ hay, không phải nó đúng mà là vì nó nối hai việc không hề liên can với nhau. Dù quên lãng mọi sự nhưng tình vẫn còn đó, càng già càng đậm.
“Người nói: tình vô hạn” và “quên lãng”
Hai điều đó không liên quan với nhau ư?
Người hứa không bao giờ quên.
Et voilà!
Love.
Ta chọn đáy giếng, vì bóng tối bên dưới thắng bóng tối ở trên kia.
Em đọc đi đọc lai bài thơ này, và em lẩn thẩn, nghĩ. Cả hai cùng là bóng tối. Khác nhau không?
Hay dẫu sao, còn thành giếng làm nơi nương náu?
Khi đọc bài thơ này chị mường tượng hình ảnh chiếc giếng nước hay giếng cạn?
Chị nghĩ đáy giếng mang nhiều biểu tượng vừa tiêu cực vừa tích cực, và một trong những biểu tượng đó là sự cô lập, khổ hạnh, ẩn dật, một nơi không danh vọng. Rumi thần sầu khi dùng biểu tượng này để nói lên sự chọn lựa giữa đời sống xã hội hỗn loạn hay đời sống khổ hạnh.
Chị mường tượng đến một am cỏ trên núi có mây phủ quanh năm yên bình : )
CANTICLE 6
by May Sarton
Alone one is never lonely: the spirit
adventures, waking
In a quiet garden, in a cool house, abiding single there;
The spirit adventures in sleep, the sweet thirst-slaking
When only the moon’s reflection touches the wild hair.
There is no place more intimate than the spirit alone:
It finds a lovely certainty in the evening and the morning.
It is only where two have come together bone against bone
That those alonenesses take place, when, without warning
The sky opens over their heads to an infinite hole in space;
It is only turning at night to a lover that one learns
He is set apart like a star forever and that sleeping face
(For whom the heart has cried, for whom the frail hand burns)
Is swung out in the night alone, so luminous and still,
The waking spirit attends, the loving spirit gazes
Without communion, without touch, and comes to know at last
Out of a silence only and never when the body blazes
That love is present, that always burns alone, however steadfast.
That love is present, that always burns alone, however steadfast
Còn ở đó là anh tôi. Còn ở đó là chị tôi. Còn ở đó là em của chị tôi.
It’s a beautiful poem on solitude… “Alone one is never lonely: the spirit adventures, waking…”
Một Innesfree cho riêng mình
Đảo Hồ Innesfree
Tôi sẽ đứng dậy và đi ngay, đi đến Innisfree,
Và dựng lên căn chòi nhỏ làm bằng phên tre và bùn đất:
Tôi sẽ trồng chín hàng đậu và đóng một tổ ong mật,
Và sẽ sống một mình giữa tiếng ồn bầy ong.
Tôi sẽ được yên bình với những giây phút thong dong,
Từ bức màn buổi sớm mai đến tiếng dế ca lúc chập tối;
Ở chốn đó giờ nửa đêm mờ ảo, buổi ban trưa chói lọi,
Và cánh chim hồng tước bay rợp bóng chiều lên.
Tôi sẽ đứng dậy và đi ngay, cả ngày và đêm
Và vọng về từ nơi xa tiếng vỗ bờ lặng lẽ;
Khi tôi đứng trên đường, hay bên vỉa hè buồn tẻ,
Tôi nghe tiếng nước xao trong tận đáy hồn mình.
Đọc kỹ lại bản dịch của bài thơ Innesfree, chị phải cám ơn Pháp Hoan một lần nữa lời dịch xuất thần. Chị vẫn luôn ngả mũ.
Hay quá!
P.S. “Khoác áo lên non, tìm giọt chuông vàng.
Ngày thiên thu lại vừa đóa hoa tàn.
Vài trang thư rụng, xuống đời mang mang…
Vứt dép theo trăng, nhìn sương nguyệt nằm
nhìn thấu cội nguồn… Lội qua suối mộng,
nhạt dấu chân mình,
nhìn lại bên kia bờ vắng như không…
Vớt cánh rong trôi, Thiền sư ngậm ngùi
mở vuông túi vải, thả ngát tháng ngày…
tiền thân thơ dại…
Đường vời quê xa, lòng những mây bay…
(Hoàng Quốc Bảo)
“O solitude, my sweetest choice” (L’Arpeggiata)
Purcell / Philippe Jaroussky
youtube.com/watch?v=-ZQ_1Mp_QTc
Bài thơ này đi với tấm ảnh của M đó. Cả hai đều có một tâm hồn giống nhau. Cảm giác của người đọc và ngắm ảnh thật ngưỡng mộ
Nó im lặng nhìn nhau vời vợi. Tiếng hót của nó cùng yếu ớt cho riếng mình không cần ai phải nghe.
Con chim nghi gi?
Con chim nghĩ “Tình vô hạn”,
Và con chim đã hót “Tình vô hạn, hỡi ôi”
Con chim “hót lời mệnh bạc”
Ta không buồn
có ai buồn hơn nữa?
Người không đi
sông núi có buồn đi?
Tia nắng mỏng soi mòn khung cửa
Để ưu phiền nhuộm trắng hàng mi
Ta lên bờ
nắng vỗ bờ róc rách
Gió ở đâu mà sông núi thì thầm?
Kìa bóng cỏ nghiêng mình che hạt cát
Ráng chiều xa, ai thấy mộ sương dầm?
(Tuệ Sỹ)
Nov 24, 2023: Người chân tu cuối cùng nằm xuống.
Người tu sĩ tâm hồn đẹp và bay bỗng đến lạ thường Mai ơi.
Em mắt biếc ngây thơ ngày hội lớn
Khoé môi cười nắng quái cũng gầy hao
Như cò trắng giữa đồng xanh bát ngát
Ta yêu người vì khoảnh khắc chiêm bao.
(Tuệ Sỹ)
“Chút hương thơm lìa cõi trần gian lặng lẽ…
Xin kính cẩn vĩnh biệt một vệt sáng diệu kỳ trong bóng tối nhiễu nhương lộng hành của quỷ dữ.”
Nguyễn Hữu Thông viết đó Mai ơi.
Một lời ai điếu hay quá Diệu!
“Một chiếc dép đi nghìn trùng, thấp thoáng nắng mai nghiêng cửa động;
Ðôi cánh non trên vạn nẻo, mịt mù nước cuộn đuổi trời mây.”
Tưởng Mai đang ở một vùng đất nào đó.
Hà về rồi hở?
Vậy mà Mai lại hy vọng gặp Hà ở bên đó.
10 bài Waka – Tây Hành Pháp Sư (西行法師; Saigyō Hōshi)
Tháng Mười Hai 29, 2023
10 bài Waka của Tây Hành Pháp Sư (西行法師; Saigyō Hōshi)
Pháp Hoan | 法歡 lược dịch
Tại sao con tim tôi
lại nhuốm màu thắm đỏ
của những cánh hoa trời
khi trần gian tôi đã
bỏ sau lưng tôi rồi.
Chẳng phải vì trăng đâu
làm hồn tôi nhỏ máu
chỉ là vầng trăng cao
như mặt người yêu dấu
khiến lệ tôi tuôn trào.
Thế gian bị bủa vây
bởi bức màn tối ám
nhưng còn đó đêm nay
vầng trăng kia toả rạng
khiến tôi thêm đoạ đày.
Nơi này trong núi sâu
không còn nghe tiếng hót
của lũ chim trên đầu
chỉ tiếng kêu thảng thốt
của con cú buồn đau.
Khi người đã đi rồi
tôi cứ ngước nhìn mãi
về phương đông xa xôi
như chờ trăng mỗi tối
hiện lên cuối chân trời.
Ngắm nhìn vầng trăng thanh
cành anh đào rung động
trước cơn gió mùa xuân
thoáng phút giây mơ mộng
tôi thấy hoa trắng ngần.
Bạn đồng hành của tôi
là tiếng nước nhỏ giọt
trong thiền thất đơn côi
giữa những cơn bão nổi
trên đỉnh cao ngút trời.
Vậy thì cũng tốt thôi
tôi hoá thành vũng nước
bởi hàng hàng lệ rơi
nhưng trái tim nguyên vẹn
chứa vầng trăng rạng ngời.
Tôi nghĩ về thời gian
đã trôi qua lặng lẽ
trong thoáng chốc biến tan
hiện tại này cũng thế
sương trên cành triêu nhan.
Thế gian này hỡi ôi
tất cả đều hư hoại
như hoa đào rụng rơi
nơi nào tôi sẽ phải
nằm xuống khi lìa đời?
____________
* Pháp Hoan dịch từ bản dịch tiếng Anh của Burton Watson trong Saigyo, Poems Of A Mountain Home. Nguyên tác thơ của Saigyō Hōshi (Tây Hành Pháp Sư, 西行法師, 1118-1190).