Dec 27, 2017 (TM)
Thế giới ngoài kia đã đi thật xa với những bài thơ hiện đại, tôi vẫn còn dừng lại níu thơ của Jacques Prévert.
Sao lại Prévert?
Sáng nay thức dậy mở Google ra mới biết hôm nay là sinh nhật của Marlene Dietrich, nếu còn sống bà đã 116 tuổi. Tôi nhớ ngay đến “Déjeuner du matin” mà bà hát phổ thơ của Prévert. Tôi không rõ mình nhớ điều gì hơn, hồn thơ của Prévert hay giọng hát của Dietrich. Bài thơ tôi học ở trung học giờ Pháp văn trong cuốn Mauger I, cô giáo Pháp văn của tôi bắt cả lớp học thuộc lòng khi học đến chia động từ passé composé, bởi vì bài thơ dùng toàn thì quá khứ. Thế nên, đó là bài tôi thuộc nằm lòng nhất sau “Les feuilles mortes” của Prévert. Nó lại kéo theo trong ký ức giọng hát của Marlene Dietrich, khàn đục, nhựa café và thuốc lá trộn lẫn, đậm đặc lê thê, tôi say mê từ hồi mới lớn khi cha tôi bắt đầu tập cho tôi nghe nhạc Pháp. Jacques Prévert, Marlene Dietrich và cha tôi.
Chàng rót cà phê vào tách, chàng chế sữa vào tách cà phê, chàng bỏ đường vào tách cà phê sữa. Với cái muỗng nhỏ, chàng khuấy, chàng uống cà phê sữa, rồi đặt tách xuống, không nói với tôi một lời. Chàng đốt thuốc, thở những vòng tròn với khói thuốc, chàng gạt tàn, vào cái gạt tàn thuốc, không nói với tôi một lời, không nhìn tôi. Chàng đứng dậy, đội mũ, khoác áo mưa, hôm ấy trời mưa, và chàng ra đi, dưới cơn mưa, không một lời, không nhìn tôi. Và tôi, tôi úp mặt trên tay minh, và tôi khóc.
Bài thơ đơn giản, lập đi lập lại những từ ngữ biến chuyển từ động tác uống cà phê, đến hút thuốc, ra đi và người ở lại ngồi khóc … không màu sắc, không mùi vị, lặng lẽ gây ra không biết bao âm thanh vô vọng … làm sao mà tôi không thuộc một cách dễ dàng được.
Tống Mai
Dec 27, 2017
(April 9, 2020: Hôm nay trong buổi học photography, thầy tôi có nhắc đến bài thơ “Déjeuner du matin”, tôi đăng lại post này để gởi thầy)
Déjeuner du matin
Thơ: Jacques Prévert
Nhạc: Joseph Kosma
Marlene Dietrich
www.youtube.com/watch?v=hm1jdP-I4y4
Il a mis le café
Dans la tasse
Il a mis le lait
Dans la tasse de café
Il a mis le sucre
Dans le café au lait
Avec la petite cuiller
Il a tourné
Il a bu le café au lait
Et il a reposé la tasse
Sans me parler
Il a allumé
Une cigarette
Il a fait des ronds
Avec la fumée
Il a mis les cendres
Dans le cendrier
Sans me parler
Sans me regarder
Il s’est levé
Il a mis
Son chapeau sur sa tête
Il a mis
Son manteau de pluie
Parce qu’il pleuvait
Et il est parti
Sous la pluie
Sans une parole
Sans me regarder
Et moi j’ai pris
Ma tête dans ma main
Et j’ai pleuré
buồn thê thảm…
Đẹp thê thảm chứ Norah !
Đọc những dòng này, em tự dưng nhớ lại một bài Allicante của ông, cũng dùng cách miêu tả những vật dụng bình thường rồi dẫn đến một cảm xúc. Nhưng đẹp ấm áp hơn, đọc cuối năm nghe đỡ buồn nha ad:
Une orange sur la table
Ta robe sur le tapis
et toi dans mon lit
Doux présent du présent
Fraicheur de la nuit
Chaleur de ma vie
Vậy thì:
“Allicante” là lời tình đầu
“Déjeuner du matin” là lời tình cuối
: )
Tôi nhớ cách đây mấy năm khi gởi bài thơ này lên cho bạn bè ở Huế thời Quốc Học Đồng Khánh của tôi đọc thì anh Hồ Đăng Hòa đã trả lời như sau, tôi vẫn còn giữ cái mail đó của anh ấy:
“..,et il est parti
Sous la pluie
Sans une parole
Et moi j’ai pris
Ma tête dans ma main
Et j’ai pleuré.
Thật ra chẳng có gì mà phải khóc lóc, đau đớn. Anh chàng này chỉ muốn tạo ra ” Một sự hiện diện vắng mặt ” tạm thời mà thôi. Sau đó thì thế nào rồi cũng quay về… Rồi sẽ được yêu thương nhiều hơn, nước mắt sẽ được được đền bù bởi vòng tay xiết, cùng với những lời yêu thương.
Cám ơn Tống Mai đã nhắc lại bài thơ, và đã bỏ ra thời gian để viết lại cho chúng ta bài thơ của một thời ngà ngọc.
Trong cuộc đời của chúng ta, mấy ai mà đã không trải nghiệm qua cái cảm giác bị xâm chiếm của “Một sự hiện diện vắng mặt “… Đó là một cảm giác vừa đớn đau, vừa hạnh phúc, vừa hụt hẩng….”
(HDH)
Đọc “Déjeuner du matin” ta cảm thấy sự lặp đi lặp lại những vật dụng, những sự việc thường ngày đơn điệu đến độ “banals”. Nhưng đó chính là cái tài tình của Prévert: bình dị, đơn giản và trong sáng của văn từ chuyển đến một cảm giác tưởng như chuyện kể của một người bàng quang về một nhân vật nào đó, qua “Il a mis…Il a tourné…Il a bu…Il s’est levé…” nhưng rồi khi kết thúc “Et moi j’ai pris ma tête dans ma main, et j’ai pleuré” thì cái đơn điệu ban đầu trở nên phức tạp, một cảm giác “hất hủi” và “cô đơn”. Tác giả không hề nêu lên một quan hệ nào của các nhân vật.
Có thể có nhiều cảm nhận khác nhau khi đọc, nhưng trong những ngày cuối năm lạnh lẽo này, làm liên tưởng đến một sự “vô cảm” bên cạnh cuộc đời đang từng ngày đối mặt với những khốn khổ ngoài kia.
Meilleurs Voeux 2018 !
Nghe tiếng hát của Marlene Dietrich qua bài hát “Déjeuner du matin” được phổ từ thơ Jacques Prévert , với cách hòa âm nhẹ nhàng réo rắt, cũng có một khoảnh khắc rất ngắn tiếng nhạc như tiếng sóng ầm ầm cơn thịnh nộ và tiếng hát nhừa nhựa khàn khàn của bà nghe ra buồn thê thiết .
Có hình ảnh giới thiệu ở phía trên bài thơ là tách Café Mai chụp làm Ng nhớ tới kỷ niệm dễ thương của mấy năm trước.
Một buổi chiều có 3 người bạn sau khi đi ngắm Paris đã mỏi chân mới vào một tiệm Café ở Đại Lộ Champs Elysées. Mai với người bạn thân thiết và Ng.
Mai chỉ uống nước Cam còn bạn và Ng thì uống Café , khi người serveur đem 2 tách Café ra và ông ấy mới bỏ bột chocolat trên tách café đầy kem , nhìn cách ông ấy cố tình bỏ bột chocolat vung vãi trông rất hay làm Mai không nhịn được cười vui và lấy máy ra bấm liền tấm hình . Nhìn bức ảnh nhớ kỷ niệm vui làm vơi đi nổi buồn khi nghe bài hát.
Cám ơn Mai.
Thân thương ,
MN.
Người bồi bàn của quán George V đó ở Champs Elysées pha tách café rất ngoạn mục Mai chưa từng thấy bao giờ, nhếch nhác một cách nghệ thuật.
Mình nghe nhạc buồn, đọc thơ buồn, ít khi thấy buồn, thường thì thấy nó đẹp. Bài thơ này phải đưa qua Google translation, mình học tiếng Pháp hổi Trung học quên hết.
Mai có dịch ra tiếng Việt trong đoạn giữa trên kia.
Tâm đắc: Mai cũng không thấy những gì buồn là buồn, mà cho là nó đẹp thôi, nên lúc nào cũng nghiêng về cái gì buồn buồn, đi cine chỉ thích drama.
Ma tête dans ma main. Mình mới đọc, nghĩ, đầu tôi trong bàn tay của tôi, nhưng Mai dịch úp mặt trong bàn tay thấy hay hơn, đẹp hơn, và như vậy hợp với thơ hơn.
Cám ơn Hà.
Hôm nay Mai đưa ra lại đây bài thơ này để nhớ lại ngày xưa thơ mộng.
Diệu ơi, Diệu còn nhớ bài thơ và bản nhạc này không?
Cám ơn Mai tách café buổi sáng của tháng Tư, để nhớ SN của Marlene Dietrich.
Mấy hôm nay đường dây Internet có vấn đề nên Diệu vào mail rất khó, đọc được mail của Mai là mừng lắm rồi, mọi sự ở dây như ngừng lại từ hai trăm năm.
“mọi sự ở dây như ngừng lại từ hai trăm năm”
Et moi j’ai pris
Ma tête dans ma main
Et j’ai pleuré
Hay quá, chị TMai ơi. Mình chưa nghe Marlene Dietrich hát, chỉ biết bà ta là một actrice de cinema nổi tiếng thôi. Mình cũng chưa nghe bản này vì hồi xưa thần tượng của mình là Dalida, Sylvie Vartan v.v… .
Chį còn bản nhạc Les Feuilles mortes không, cho mình nghe ké được không ?
Chị QMai vào đây nghe “Les Feuilles mortes”:
… mais mon amour silencieux et fidèle, sourit toujours et remercie la vie:
https://khungcuahep.com/nhac/les-feuilles-mortes-mais-mon-amour-silencieux-et-fidele-sourit-toujours-et-remercie-la-vie-jacques-prevert.html
Không biết tại sao khi K đọc bài thơ này do chị dịch, với cấu trúc câu ngắn, chữ “chàng” lập đi lập lại, K cảm giác như đọc một đoạn Kinh Phật vậy
Khoa có ý tưởng thật lạ, làm chị lại nghe thêm tiếng gỏ mỏ đều đều nữa : )
Hay thật, cách Prévert lập đi lập lại một từ để diễn tả giai đoạn nhàm chán cuối cùng của một cuộc tình.