Trở lại “The Patience Stone” của Atiq Rahimi – Tống Mai

April 1, 2017 (TM)

Somewhere in Afghanistan or elsewhere.

Nơi đó có thể là Afghanistan hay bất cứ nơi đâu.
Trung Đông, Phi Châu, hay Á Châu … hay ngay trên đất nước của bạn.
Nơi đó có những khuôn mặt vô hình, có những tiếng nói câm.
Những khuôn mặt vô hình, những tiếng nói câm đó có thể ở Trung Đông, ở Phi Châu, hay Á Châu … hay ở ngay trong đất nước bạn.

Bất cứ ai cũng có thể tìm thấy mình trong đó. Bất cứ ai cũng có thể tìm thấy mình trong Sang-E Saboor, The Patience Stone.

Cuốn The Patience Stone của Atiq Rahimi không cho biết bối cảnh ở đâu, những nhân vật thì không tên nên nó có thể là bất cứ ai.  Bất cứ dân tộc nào cũng có thể tìm thấy mình trong đó, bởi vì nó biểu tượng cho cả một dân tộc, một thành phố, một cộng đồng, một gia đình.

Cuốn sách xé lòng ta từng mảnh khi đọc xong, những mảnh vụn lắng xuống vô thức những đã mấy năm về trước, thế mà bỗng nhiên trồi lên buộc tôi phải viết lại những dòng này về một cuốn sách đã xa xưa . Thì ra, những mảnh vụn đó nằm sâu trong ký ức, lì lợm và mọc rễ. Có những cuốn sách nhớ đời và Patience Stone là một, nằm bên cạnh The Kite Runner, A Thousand Spendid Suns, The Space Between Us, hay Swallows of Kabul... khó quên…thỉnh thoảng lại hiện ra khi những bất công, áp bức, tàn nhẫn giữa người và người lan tràn khắp thế giới mà không một thước đất nào được miễn nhiễm.

Can you hear me? Người đàn bà chốc chốc lại nghiêng xuống thân thể bất động của người chồng đang nằm hôn mê vì vết thuơng do một viên đạn xuyên qua sau cổ. Can you hear me? Người đàn bà tiếp tục hỏi chồng có nghe những phẫn uất thầm kín bà đang thổ lộ sau những năm đau khổ sống im lặng dưới sự áp bức nhẫn tâm của ông. Bà đã dùng chồng như một “hòn đá kiên nhẫn” mà trong huyền thoại Ba Tư có thể hút vào tất cả những tâm sự để rồi cuối cùng nổ tung giải thoát cho người đã gởi gắm. “You talk to it, and talk to it. And the stone listens, absorbing all your words, all your secrets, until one fine day it explodes. Shatters into tiny pieces. … Sang-e-saboor !”

“The Patience Stone” mang đầy ẩn dụ, trong đó người chồng biểu tượng cho một ý thức hệ rỗng tuếch và bất nhân. Ý thức hệ đó có thể ở bất cứ nơi đâu, Trung Đông hay Phi Châu, hay Á Châu, hay ở ngay trên đất nước của bạn. Và nó cần phải nổ tung để nhường chỗ cho một thế giới nhân bản hơn.

Tống Mai
Virginia, April 1, 2017

The Patience Stone movie trailer
www.youtube.com/watch?v=PnBh7bO3caI

Ý nghĩa “Nhẫn”của viên đá “Patience” này khác với viên đá Sang-E Saboor
trong huyền thoại Ba Tư