Vincent: La Tristesse durera toujours – Bóng Tối và Sự Cô Độc – Tống Mai

Oct 13, 2023 (TM)

Ông vẽ gì vậy?
Tôi vẽ ánh sáng mặt trời.
Tôi vẽ để im bặt những ý nghĩ trong đầu.

Trong căn phòng màu vàng của tôi,

– Hoa hướng dương, với đôi mắt màu tím nổi bật trên nền vàng, đang ngâm chân trong một bình hoa màu vàng, trên một chiếc bàn màu vàng.

-Trên góc của bức tranh là chữ ký của người vẽ: Vincent. Và mặt trời vàng, len qua những tấm màn màu vàng trong phòng, chìm ngập tất cả những bông hoa vàng này, và buổi sáng, từ giường ngủ của tôi, khi thức dậy, tôi tưởng tượng rằng mùi hương của tất cả những thứ đó thơm lắm.

-Oh! vâng, anh ấy yêu màu vàng, đó là Vincent tốt lành, là họa sĩ của Hòa Lan; ánh sáng mặt trời sưởi ấm tâm hồn anh trong kinh hoàng của sương mù. Một người cần hơi ấm.  Khi chúng tôi còn ở Arles, thật điên rồ, cả hai luôn đối nghịch nhau về màu sắc nào thì đẹp. Tôi, tôi yêu màu đỏ, làm sao tìm đâu ra một màu đỏ thắm bây giờ?

-Anh ấy thì viết trên tường với cây cọ màu vàng rực nhất của mình, với một màu sơn tím bất ngờ:

Đầu óc tôi tỉnh táo
Tôi là Chúa Thánh Thần

Trong căn phòng màu vàng của tôi, đó là tĩnh vật nhỏ duy nhất có màu tím.

(Paul Gauguin. Essais d’Art Libre, Jan. 1894)

“Dans ma chambre jaune,

-Des fleurs de soleil, aux yeux pourpres, se détachent sur un fond jaune; elles se baignent le pied dans un pot jaune, sur une table jaune.

-Dans un coin du tableau, la signature du peintre: Vincent. Et le soleil jaune, qui passe à travers les rideaux jaunes de ma chambre, inonde d’or toute cette floraison, et le matin, de mon lit, quand je me réveille, je m’imagine que tout cela sent très bon.

-Oh! oui, il l’a aimé le jaune, ce bon Vincent, ce peintre de Hollande; lueurs de soleil qui réchauffaient son âme; en horreur du brouillard. Un besoin de chaleur.

Quand nous étions tous deux, à Arles, fous tous deux, en guerre continuelle pour les belles couleurs, moi, j’adorais le rouge; où trouver un vermillon parfait?

-Lui, traçait de son pinceau le plus jaune, sur le mur, violet soudain:

Je suis sain d’Esprit
Je suis Saint-Esprit

Dans ma chambre jaune, une petite nature morte; violette, celle-là”.  (Paul Gauguin. Essais d’Art Libre, Jan. 1894)

Trước mắt mọi người, tôi là một thứ vô danh tiểu tốt, một lập dị, một kẻ khó chịu – một người không địa vị và sẽ chẳng bao giờ có được – một kẻ tận cùng xã hội. Thế thì, dù những điều đó có đúng chăng nữa, một ngày nào đó tôi sẽ chứng tỏ cho tất cả biết những gì tôi có trong đầu. Ý nguyện đó dựa trên tình thương hơn là hận thù, trên nghiêm cung hơn là đam mê. Mặc dù luôn khốn khổ, nhưng bao giờ tôi cũng cảm thấy bình tỉnh hài hòa, luôn có âm nhạc trong hồn. Tôi thấy được hội họa trong những góc kẹt dơ bẩn nhất trong túp lều tranh nghèo và tâm trí tôi bị cuốn say sưa vào những cảnh tượng ấy đến không cưỡng lại được.

“Que suis-je aux yeux de la plupart des gens: une nullité, un excentrique, ou quelqu’un de désagréable. Quelqu’un qui n’a pas de rang dans la société et qui n’en n’aura jamais ; en bref, un parmi les plus insignifiants. Très bien. Même si c’était la vérité j’aimerais qu’un jour mon travail révèle ce qu’un tel excentrique, une telle nullité peut avoir dans le cœur.

C’est mon ambition, qui s’appuie moins sur le dépit que sur l’amour, quoi qu’on en pense.

Bien que je sois souvent dans les affres de la tristesse j’héberge néanmoins de la paix, de la musique et des harmonies pures. Je vois des tableaux ou des dessins dans les cabanes les plus pauvres, dans les recoins les plus sordides. Et c’est ce vers quoi je suis irrésistiblement attiré.”
(Vincent Van Gogh: Lettre à son frère Théo, 1882)

Ba tháng vừa qua thật kỳ lạ. Đôi khi tâm trạng của nỗi thống khổ không thể diễn tả được, hay đôi khi những khoảnh khắc khi tấm màn mỏng của thời gian và sự  tử vong của hoàn cảnh dường như bị xé nát trong tích tắc.

“Comme ces trois derniers mois me paraissent étranges. Tantôt des angoisses morales sans nom, puis des moments où le voile du temps et de la fatalité des circonstances, pour l’espace d’un clin d’œil, semblait s’entr’ouvrir.»
(Vincent Van Gogh: Lettre à son frère Théo, 1882)

Bạn yêu dấu,

Tôi trở lại Van Gogh Immersive Experience tuần trước cùng với chị tôi. Lần này là lần thứ bảy tôi xem triển lãm tranh của ông bằng ánh sáng. Hai lần ở Belgique và năm lần ở Washington DC.  Điều gì đã khiến tôi trở lại mãi hoài như thế … Đó là sự đối thoại triền miên của ông với bóng tối, và trên bất cứ điều gì, với sự cô độc.  Tôi trở lại để tìm một điều không thể diễn tả được, một sự yên ổn, một nương tựa thống khổ, một quen thuộc tự thuở nào.

Đêm đã khuya bên này bờ đại dương.
Có một mảnh trăng khuyết treo trên một khung vẽ xanh đậm của trời đêm ngoài kia.
Bonne nuit!

Tống Mai
Oct 13, 2023

 

 

VAN GOGH IMMERSIVE EXPERIENCE
Washington DC

 

Replica Bệnh viện tâm thần Saint-Paul de Mausole – Saint-Rémy de Provence.
Chị tôi và tôi.

Replica Hành lang trong Saint-Paul de Mausole

Chị tôi

Vase with Roses and Anemones.  Auvers-sur-Oise, June 1890

Still Life: Vase with Twelve Sunflowers – Arles, August 1888

Van Gogh and Japonisme

I envy the Japanese the extreme clarity of everything in their work.
It is never dull and it never seems to be done in too much of a hurry.
Their work is as simple as breathing, and they do a figure in a few sure strokes with the
same ease as buttoning up your waistcoat.  (Vincent to Theo, 24 September 1888)

Saint-Paul-de-Mausole – Saint-Remy de Provence,  1889-1890

Sunflowers

Sunflower Vase

Sunflowers

Bệnh Viện Monastère Saint-Paul-de-Mausole – Saint-Rémy de Provence,  1889-1890

“Đây là mô tả về bức vẽ mà tôi đang có ngay trước mặt. Quang cảnh khu vườn của bệnh viện tôi đang ở, bên phải sân thượng màu xám, một phần ngôi nhà, vài bụi hoa hồng đã rụng hoa; bên trái, đất vườn – đất son đỏ – đất bị mặt trời đốt cháy, phủ đầy cành thông rơi. Bìa vườn là những cây thông lớn có thân cành màu son đỏ, tán lá xanh được bao phủ bởi sự pha trộn của màu đen. Những cây cao này nổi bật trên nền trời buổi tối có vệt tím trên nền vàng. Cao hơn nữa, màu vàng chuyển sang hồng, rồi sang lục. Một bức tường – lại là màu đất son đỏ – chắn tầm mắt, và trên đó chẳng có gì ngoài một ngọn đồi đất son màu tím và vàng. Bây giờ, cây đầu tiên là một thân cây khổng lồ, nhưng bị sét đánh xé ra. Tuy nhiên, một nhánh nhỏ vươn lên rất cao rồi lại rơi xuống thành một đống cành xanh đậm như tuyết lở.
Cây khổng lồ đen tối này – giống như một người đàn ông kiêu hãnh bị hạ bệ – một sự tương phản, khi được coi là một sinh vật sống, với nụ cười nhợt nhạt của bông hồng cuối cùng trên bụi cây đang mờ dần trước mặt anh ta. Dưới tán cây là những chiếc ghế đá trống trải, những chiếc hộp tối tăm. Bầu trời phản chiếu màu vàng trong vũng nước sau cơn mưa. Một tia nắng – tia sáng cuối cùng – biến màu đất son sẫm thành màu cam – những bóng đen nhỏ lảng vảng đây đó giữa các thân cây. Sự kết hợp giữa màu đất son đỏ, màu xanh lục xen chút xám, của những đường màu đen xác định nên màu sắc của đất son. Điều này làm nảy sinh một cảm giác lo lắng mà một số bạn đồng hành bất hạnh của tôi thường phải chịu đựng, và cảm giác này được gọi là ‘nhìn thấy màu đỏ’. Và hơn thế nữa, mô típ cây đại thụ bị sét đánh, nụ cười xanh hồng bệnh hoạn của bông hoa cuối cùng của mùa thu đã khẳng định ý tưởng này. Một bức tranh khác vẽ mặt trời mọc trên cánh đồng lúa mì mới. Những đường rãnh lùi dần chạy cao trên khung vẽ, hướng về phía bức tường và dãy đồi hoa tử đinh hương. Cánh đồng có màu tím và xanh vàng. Mặt trời trắng được bao quanh bởi một vầng hào quang lớn màu vàng. Trong đó, đối lập với bức tranh kia, tôi đã cố gắng thể hiện sự bình yên, một sự bình yên tuyệt vời.

“Voici la description d’une toile que j’ai devant moi en ce moment. Une vue du parc de la maison de santé où je suis, à droite une terrasse grise, un pan de maison, quelques buissons de roses défleuries, à gauche le terrain du parc – ocre rouge – terrain brûlé par le soleil recouvert de brindilles de pin tombées. Cette lisière de parc est plantée de grands pins aux troncs & branches ocre rouge, au feuillage vert attristé par un mélange de noir. Ces hauts arbres se détachent sur un ciel du soir strié de violet sur fond jaune. le jaune tourne dans le haut au rose, tourne au vert. Une muraille – ocre rouge encore – barre la vue et n’est dépassé que par une colline violette et ocre jaune.– Or le premier arbre est un tronc énorme mais frappé par la foudre et scié. Une branche latérale cependant s’élance très haute et retombe en avalanche de brindilles vert sombre.
Ce géant sombre – comme un orgueilleux défait – contraste en tant que considéré comme caractère d’être vivant, avec le sourire pâle d’une dernière rose sur le buisson qui se fâne en face de lui. Sous les arbres des bancs de pierre vide, du buis sombre. le ciel se reflète jaune après la pluie dans une flaque. Un rayon de soleil – le dernier reflet – exalte jusqu’à l’orangé l’ocre sombre – des figurines noires rodent cà et là entre les troncs.Tu comprendras que cette combinaison d’ocre rouge, de vert attristé de gris, des traits noirs qui cernent les contours, cela produit un peu la sensation d’angoisse, dont souffrent souvent certains de mes compagnons d’infortune, qu’on appelle “voir rouge”.et d’ailleurs le motif du grand arbre frappé par l’éclair, le sourire maladif vert & rose de la derniere fleur d’automne, vient confirmer cette idée.– Une autre toile représente un soleil levant sur un champ de jeune blé.– Des lignes fuyantes de sillons montent haut dans la toile vers une muraille et une rangée de collines lilas. Le champ est violet et jaune vert. Le soleil blanc est entouré d’une grande auréole jaune. Là-dedans j’ai par contraste à l’autre toile cherché à exprimer du calme, une grande paix..”
(Vincent Letter to Emile Bernard. Saint-Rémy-de-Provence, November 1889)

 

Vincent van Gogh – Painting by Pháp Hoan

 

Bức Chân Dung Cuộc Đời
Pháp Hoan

(Cảm hứng từ bức Chân dung tự họa (1889) của Vincent van Gogh,
trong một lần xem tranh tại bảo tàng Wallraf-Richartz, Koln, Đức, 2012)

Tôi nhìn vào khuôn mặt anh bằng chính đôi mắt của anh
tôi thấy những kí ức màu xanh
chảy ra từ khoé mắt
tôi thấy chân trời sự thật
lấp lánh giữa làn môi
khi anh thầm gọi tên tôi trong bóng tối

Màu sắc đã đánh mất quyền lực thẳm sâu nhất của mình
lịch sử khuôn mặt vừa trải qua một trăm năm bi thảm
giấc mộng đang mở tiệc tưng bừng
trên chòm râu phát sáng
sau những biến chứng của thời gian

Cả gian phòng ngập trong dòng ánh sáng mơ màng
như bên trong ngôi đại giáo đường trước giờ thánh lễ
khi những người xem tranh thận trọng trở về với bản thân
trong những bức chân dung của chính cuộc đời họ

Khuôn mặt anh chìm dần vào bóng tối
cho đến khi chỉ còn lại đôi mắt xanh thẫm buồn
đang lặng lẽ nhìn tôi
trong khoảnh khắc hai linh hồn đối mặt

Bất chợt tôi nhìn thấy đường bay của loài hải âu đen trước bão
và tôi nghe thấy tiếng từng cơn gió đang thét gào trên sóng
và tôi nhìn thấy cánh buồm nỗi đau khổ đời tôi
đang đi vào đại dương của mắt anh – không bờ bến…