Bên Đời Hiu Quạnh: Lòng chợt bình yên mà sao buồn thế – Nguyên Huệ

Mar 29, 2019 (TM)

Diệu muốn Mai đến Diệu buổi trưa để giới thiệu Tuấn Mạnh cho Mai, tay pianist đàn nhạc anh Sơn tuyệt vời. Nhưng buổi trưa Mai không bay vào SG kịp, vậy để Mai đổi chuyến bay sớm hơn để vào buổi trưa. Tôi nói với Diệu. Tối hôm đó từ Hội An về, tôi vội vã đến phòng vé để xin đi chuyến sớm nhưng Huế – SG chỉ có 2 chuyến bay, rất sớm và rất muộn. Vậy là tôi đành vào buổi chiều, nghĩ rằng mình không có duyên nghe Tuấn Mạnh ở nhà Diệu.  Nhưng Tuấn Mạnh rất dễ thương, trở lại vào buổi chiều để đàn. Tôi giật mình cách trình diễn rất màu sắc của Tuấn Mạnh, cả phong thái lẫn tiếng đàn, và ứa  nước mắt thương những nốt nhạc của Beethoven mà Tuấn Mạnh đã trộn với Diễm Xưa, với Ngẩu Nhiên. Con có bao giờ đàn bài “Bên Đời Hiu Quạnh” không? Tôi hỏi, dạ chưa, cậu bé trả lời. Vậy thì cô đề nghị con soạn bài đó nhé. Tôi quay qua Diệu tìm một sự đồng cảm thì Diệu nói Diệu thích nhất trong đó câu “lòng chợt bình yên mà sao buồn thế”.  Vậy hở, đó cũng là câu Mai thích nhất.

Hôm nay tôi đăng bài viết này tặng Diệu và cái khung trời bình yên mà sao buồn thế muôn thuở.

Cám ơn Nguyên Huệ đã viết bài này đúng lúc giỗ TCS.
Cám ơn Diệu giới thiệu Tuấn Mạnh cho Mai.
Và cám ơn một Tuấn Mạnh tài ba.  Incredible!  Con đừng quên một hòa âm cho Bên Đời Hiu Quạnh nhé.

Tống Mai
Saigon, Mar 29, 2019

 

Tuấn Mạnh

Tuấn Mạnh

Tuấn Mạnh, Nguyệt, Diệu, Mai

Photo courtesy of Tuấn Mạnh

 

“Tâm Ngộ” và “Bên Đời Hiu Quạnh”
Nguyên Huệ

Luôn tâm niệm hãy gạt qua những thiên kiến và định kiến trong suy nghĩ, hôm nay không hiểu vì duyên nào khiến tôi muốn ghi lại đôi cảm nhận về “Tâm Ngộ” qua “Bên Đời Hiu Quạnh” của Trịnh Công Sơn.

“Bên Đời Hiu Quạnh” được sáng tác 1970, người ta gọi là “tình ca”, song chỉ có một nhân vật “Tôi”.  Lời nhạc buồn như tên của nó, nhưng lại vui nhộn trong giai điệu (khá hiếm hoi trong dòng nhạc Trịnh), một bản nhạc hiu quạnh, ít được chào đón như những tình ca lãng mạn khác.

“Tôi”, trong suốt hành trình cuộc sống, không ít lần mơ về nơi quê nhà êm đềm, nơi có con sông, chiếc cầu, con đường, bến chợ, trường học, nơi đã bảo bọc tôi khôn lớn trong tình yêu chưa hề biết đến. Một cảm giác hạnh phúc bàng bạc trong tôi khó tả, thanh cao, trong trắng, không vị kỷ, không tranh đua, không toan tính. Quá khứ ấy mãi vang vọng trong lòng như tiếng gọi yêu thương, Tâm tôi dần dà đã buông trôi theo những cảm xúc đó, bám víu vào những yêu thương ghét bỏ, vui buồn.

Tâm vô tư, thanh tịnh giờ đây chấp rằng hạnh phúc hay đau khổ đáng được nắm giữ.

Lòng đang mong mỏi kiếm tìm về một lý tưởng, một ước mơ hạnh phúc tình người.

Một lần chợt nghe quê quán tôi xưa
Giọng người gọi tôi nghe tiếng rất nhu mì…

Rồi những lần như đã chạm tay vào niềm mơ ước đó, tưởng như sẽ bình yên, nhưng không – Lòng thật bình yên mà sao buồn thế…, trong Tâm khởi lên một sâu sắc, bên kia của yên bình là nỗi buồn, hạnh phúc ước mơ kia chỉ là một mặt khác của sự đau khổ, càng mong cầu, níu kéo, bám víu thì càng khổ đau. Rằng các mong muốn trong tôi đến từ tham vọng của lòng người, từ cái “Tôi” ích kỷ cố hữu. Rằng đằng sau sự có–được, là sự mất mát. Tâm cảm biết không có gì là thật sự vĩnh cửu. Lòng tưởng vui khi ca hát, tâm trĩu nặng khi tiếng hát im. Một sự khỏa lấp, trốn chạy cái “Tôi” cố chấp mà thôi .

Lòng thật bình yên mà sao buồn thế
Giật mình nhìn tôi ngồi hát bao giờ…

Biết rằng yên bình hay nỗi buồn, hạnh phúc hay đau khổ vẫn luôn còn đó, nhưng làm sao để nó “ở ngoài”, không  chìm đắm trong tâm.

Đến lúc cần phải xa rời cảm xúc, cắt lìa những tham luyến trói buộc lòng người trong nếp cũ.

Rồi một lần kia khăn gói đi xa
Tưởng rằng được quên thương nhớ nơi quê nhà
Lòng thật bình yên mà sao buồn thế
Giật mình nhìn tôi ngồi khóc bao giờ

Tôi đã khóc vì luyến tiếc, vì cảm giác mất mát những tình cảm, ước mơ trước đây mình đã có, hay đúng hơn, vì mình đang tự phủ định mình. Thật không dễ để xa lìa, đứt đoạn được với “chất người” trong tôi. Một tâm trạng mà Vũ Hoàng Chương đã viết trong “Đời Còn Chi”:

Thôi hết chờ mong thôi hạnh phúc
Ai dễ tìm vui trong lãng quên

Phân vân giữa tham muốn lòng mình và tâm chân thật, tôi trôi đi giữa dòng sôi động của ước mơ ký ức và tâm an nhiên của hiện tai. Hoang mang vô định hướng, tôi như lạc vào vùng trời xa lạ. Đứng cô liêu trong vòm trời quá khứ.

Đường nào quạnh hiu tôi đã đi qua
Đường về tình tôi có nắng rất la đà
Đường thật lặng yên lòng không gì nhớ
Giật mình nhìn quanh ồ phố xa lạ

Thất vọng trong sự vò xé của tâm linh trước cuộc đời nghẽn lối, nhìn trời cao mà không thể vút bay lên, nhìn trái ngọt nhưng tầm tay không với tới, thôi đành để thân phận trôi đi trong ảo ảnh của cơn say.

Đường nào dìu tôi đi đến cơn say
Một lần nằm mơ tôi thấy tôi qua đời

Trong tuyệt vọng, cũng như thế giới này đã đóng lại.

Không gian thôi đã ba chiều khép, đành đốt tâm tư mở một chiều..

Tôi lững thững đi vào cõi khác, từ bỏ thực tại, lìa bỏ bản thân. Trong mông lung của tiềm thức, tôi đã để lại những khắc khoải về nhưng ước mơ tan dần trong từng hơi thở, dửng dưng trước những đau thương của khát vọng đổ vỡ, lòng bình thản không hề nuối tiếc.

Dù thật lệ rơi lòng không buồn mấy

Ô hay, những nghẹn ngào câm nín khổ đau bấy lâu trong tâm thức giờ đây thay thế bằng niềm vui sảng khoái vỡ bờ, tôi đã thấy ánh sáng mặt trời như chưa bao giờ thấy.

Giật mình tỉnh ra ồ nắng lên rồi

Đau khổ, hạnh phúc đến rồi đi, tâm không bám víu, tìm kiếm. Không nỗi buồn, niềm vui nào vĩnh cữu. Đó là ánh sáng mà tôi đã thấy khi dứt bỏ thân này không nuối tiếc. Khi buông xả là lúc “Tâm Ngộ”

Mặt trời vẫn luôn hiện hữu, thấy ánh sáng hay không là do tâm. Tâm luôn trong sáng, an nhiên trong hạnh phúc, nhưng khi tâm bám theo cảm xúc của tham sân si chỉ khiến cho ta sống trong u tối của khổ đau.

Một lời kết,  nghĩ rằng giai điệu vui tươi trong nhạc phẩm, TCS muốn bày tỏ niềm vui của sự hạnh phúc bừng lên khi “Tâm Ngộ”, và buồn thay Tâm chơn thật, vô tư, thanh tịnh vẫn mãi “Hiu quạnh” bên đời trong khi con người mãi u mê đi tìm kiếm nó giữa lòng đời đầy tham lam và đố kỵ. Một nghịch lý của thế gian.

Nguyên Huệ
29 mars 2019