Đường Trung Bộ – Lương Thúy Anh

Oct 28, 2017 (TM)

 

 

 

ĐƯỜNG TRUNG BỘ

Lương Thúy Anh

 

Lúc còn rất nhỏ, tôi đã nghe Ba tôi gọi đường Tô Hiến Thành là Trung Bộ. Ba tôi còn cho biết, có một khoảng thời gian trước đó, còn gọi là đường La Marne. Đến năm 1961, đường được đổi tên là Tô Hiến Thành cho đến nay.

Đây là con đường đầu tiên thẳng góc với mạn trái đường Chi Lăng tạo thành một ngã ba. Tôi đã từng ngang qua lắm bận nhiều lần, vì nhà Ba Mạ tôi ở Chi Lăng, rồi thời gian sau này, tôi làm dâu đường Nguyễn Du, để đi chợ Đông Ba hay lên nhà Ba Mạ, tôi luôn đi băng qua con ngõ thông từ Nguyễn Du qua Tô Hiến Thành. Người Huế mình gọi con ngõ này là Mả Ông Trạng. Gọi như thế là vì, từ rất xa xưa, trong con ngõ này, không biết tại sao, người dân quanh đây thường đem các thai nhi sa sẩy đến an táng. Có một hồi rất nhiều mồ mả, chính quyền ở khu vực này đã năm lần bảy lượt cho di dời, nhưng cứ một thời gian sau, lại có người đem thai nhi đến chôn, cứ như thế mãi, đến bây giờ vẫn còn một số mộ sút sảo nằm yên nghỉ ở đây. Đêm hôm có việc ngang qua đây, tôi đã rất nhiều lần hết cả hồn, cắm đầu cắm cổ bỏ chạy một mạch như bao người hay nói…chạy như bị ma đuổi, nhưng thật sự chẳng có ai đuổi cả, chỉ là tự nhiên thấy sợ, rồi hốt hoảng.

Tôi xin kể về con đường Trung Bộ này. Bắt đầu từ đây, ngay đầu đường, phía bên phải khi nhìn vào từ đường Chi Lăng, có một gian nhà quay mặt ra Chi Lăng, vách bên hông nhà khá dài, nên đã chiếm một đoạn đường đầu tiên của Trung Bộ. Một số nhà cạnh đây, và thêm vài gia đình trong con ngõ cụt sát bên, đa số là người Công giáo, cũng dễ hiểu vì cận đó là Thánh Đường Gia Hội. Mặt hậu của nhà này là khởi đầu của một con ngõ dài kéo thẳng song song và có lối ra với đường Chi Lăng.

Cạnh con ngõ này, ngày xưa là nhà chị Thu, chị là con dâu Bác Ngô Xuân Lan ở đường Chi Lăng, chị còn có người em gái là Thu Hà, nhưng Hà đã qua đời nhiều năm, sau này chị đi nước ngoài, nhà ấy chừ đã đổi chủ, xây sửa nhiều lần.

Ngang đây đã là khuôn viên Thánh Đường Gia Hội mà tôi vừa nhắc ở trên, nhưng người dân ở đây hay gọi là nhà thờ Trung Bộ. Nhà thờ đã xây lại từ những đổ nát của tháng Giêng năm 1968 nên đáng tiếc không còn một chút gì nhắc nhở đến kiến trúc cũ của Pháp. Khuôn viên nhà thờ khá rộng, và có nhiều hộ gia đình Công Giáo ở thành một hình vòng cung bao lấy nhà thờ. Tôi nhớ, một trong những ngôi nhà này là nhà Dì Sen, và ba người con gái của Dì, là các chị Thủy Liên, Thủy Hương và Thủy Hà, đều là những cựu nữ sinh Đồng Khánh. Rất lâu rồi tôi không một lần nào gặp lại các chị.

Bên cạnh khuôn viên nhà thờ Gia Hội, có một gian nhà cũ, lúc đầu là nhà của bà Trợ, người gốc Hoa, nhà nằm lọt vào một góc rất khuất, sau này đổi chủ xây lại khang trang hơn trước, nên không còn lẩn khuất như trước.

Tiếp đến là một khuôn viên nhà vườn rộng và rất xưa, lúc nhỏ tôi hay theo các chị của tôi vào chơi, đó là khu vườn của gia đình chị Duy Phương, Duy Cương, và cô em nhỏ Duy Hương, bây giờ hình thức bên ngoài vẫn như thế, nhưng vào trong đã xây mới nhiều căn nhà liền kề nhau, diện tích vườn nhỏ hẳn lại.

Bỏ qua một hai gian, có một kiệt nhỏ và cạn, không có lối thông ra phía cuối kiệt, là nhà của Bác Toại, bác là một trong những người thợ điện thâm niên và chuyên nghiệp của Huế, nên rất nhiều người biết.

Đến ngang ni là cận kề gian Phủ của Ngài Hoằng Hoá Quận Vương Miên Triện, một khuôn đất phủ quá lí tưởng để sống thư giãn cùng cây xanh, xa lánh bụi đời, quên đi bao tiếng động bên ngoài.

Và sát cạnh Phủ này là chùa Diệu Hỉ, chùa do một bà công chúa ngày xưa lập nên, và là một chùa Ni (chỉ dành riêng cho các Ni Sư, Ni Cô), cho đến bây giờ, hình thức của chùa đã nhiều lần thay đổi, hoàn toàn khác hẳn ngày xưa, nét cổ kính của một thời phong kiến đã mất dấu.

Mả Ông Trạng chính là con hẻm sát ngay bên hông chùa Diệu Hỉ này. Ngõ Mả Ông Trạng còn tiếp giáp tường rào của một căn nhà rất rộng và đẹp. Hồi trước tôi nghe nói là của gia đình thầy Lê Bá Nhàn, sau này, khi tôi học Đồng Khánh, đã thấy gia đình Bác Trần Như Hy dọn về đây, tôi nhớ như thế vì có người bạn là Khánh Mỹ, con gái của gia đình này, thỉnh thoảng khi ghé chơi nhà. Hồi ấy, mỗi khi đi ngang qua, tôi vẫn có thể nghe tiếng đánh đàn dương cầm của các anh chị bên trong vọng ra, nhịp đàn nhẹ nhàng, thanh thoát lạ. Bẵng đi một thời gian sau, tự nhiên tôi thấy căn nhà này trở thành Bệnh Viện Điều Dưỡng và Phục Hồi Chức Năng. Hình ảnh những bệnh nhân yếu ớt, đi ra đi vào, những nét mặt buồn buồn của thân nhân đến thăm nom, đôi khi tôi có cảm giác như làm cho con đường bỗng mất sinh khí.

Đi qua bên cạnh, một gian nhà cũ, vườn rộng và sâu, tôi chỉ nhớ cô giáo Diệu Hạnh của trường Đồng Khánh đã ở đây. Cô có người em gái là chị Liên Hoa, hình như sau này chị là bác sĩ. Bây giờ căn vườn này chia năm xẻ bảy, đôi lần có công việc cần, tôi vào sân sau của nhà, cảm giác như tiêng tiếc một điều chi.

Ở Huế ai cũng nghe tiếng phấn nụ Bà Tùng, đó là gian nhà liền kề, nơi đây chuyên bán phấn nụ nổi tiếng từ rất lâu năm, là nghề gia truyền nên luôn rất uy tín. Ngày xưa lúc tôi mới vào năm thứ nhất Đại Học Sư Phạm, có người bạn là Ngọc Anh ở nhà này, có thể là em gái của Bà Tùng, một sớm mùng một Tết năm đó, bỗng nghe tin bạn đã qua đời tối qua, ngay giờ phút cận kề giao thừa, và bạn tôi đã ra đi nhẹ nhàng như một giấc ngủ miên man, không hề đau đớn.

Sát bên nhà Bà Tùng, có căn nhà khá xưa và từ trước đến nay gần như không hề đổi thay hình thức, đó là nhà thờ của bên Ngoại anh Hồ Đắc Hoàng Kiếm, nhà anh ở ngay gần đó, trên đường Ngự Viên.

Đường Trung Bộ là con đường ngắn, đến đây thêm một hai căn nhà nữa là đã giáp đường Ngự Viên, phía trước đã có thể nhìn thấy nhà thờ tổ Kim Hoàn. Từ đây, đi ngược lại, băng qua một công viên nho nhỏ hình tam giác, công viên này hồi trước, thuở tivi còn rất hiếm hoi trong các gia đình, nơi đây có đặt một chiếc tivi công cộng, mỗi tối người dân quanh khu vực này đến đây tụ tập cùng xem.

Bỏ con đường Chùa Ông, là giáp bức tường gạch mặt hậu của chùa Diệu Đế.

Đi dọc hết bức tường gạch này sẽ gặp một góc sau của chùa Diệu Đế. Phía trong bức tường này có một cái am nhỏ, với một cây khể cổ thụ, nên dân ở khu vực Mả Ông Trạng hay gọi là “Am Cây Khế”. Mỗi mùa khế rụng, mấy O bán cơm hến gánh hàng qua đây là dừng lại, nhặt vội vàng vài quả khế còn xanh lăn lóc bên đường. Bờ thành sau của chùa Diệu Đế kéo dài đến đường Diệu Đế, qua khỏi con đường nhỏ này, là một căn nhà khá đẹp, chủ trước thì tôi không nhớ, nhưng sau này có một thời là Nhà hàng Vườn Cau, chủ nhân là anh Thắng, trong sân vườn, cau nhiều và trồng thẳng tắp mấy hàng rất đẹp. Mấy nhà tiếp nối, có nhà Bà An, Bà là một trong những con cháu của Hoài Đức Quận Vương.

Rồi là lò bánh mì Bác Vấn ở đây cũng đã lâu năm, một trong những lò mì thâm niên của Huế.

Kế bên lò mì là một khuôn viên khá rộng. Ngay giữa sân có một ngôi nhà chính có kiến trúc kiểu xưa và tường sơn đỏ. Đây chính là của anh Hoàng Hán Trú, sinh viên khoa Pháp Văn, Đại Học Sư Phạm khoảng niên khóa 1971-1975. Trong khuôn viên này còn nhiều gian nhà nhỏ thấp. Khoảng sân này đã có lúc như là một nơi họp chợ nho nhỏ, đến đây có thể mua đủ thứ thức ăn dùng bình thường hàng ngày cho gia đình. Chính nơi đây còn có một hãng làm kem cây, kem ngày xưa bọc trong giấy nến, đơn giản hơn bây giờ rất nhiều. Ngay ngoài bờ rào của khu nhà này, ngày xưa có một máy nước công cộng quay tay, cư dân quanh khu vực này thường ra đây, sắp hàng chờ đến phiên mình kê thùng dưới vòi để quây nước đầy thùng, gánh nước về dùng, vì hồi đó chưa thông dụng đường nước máy dẫn vào tận nhà như bây giờ.

Hiện nay, do khu đất còn trống nên về đêm, các xe tải, xe hàng thường vào đây xin đậu nhờ.

Chặng ngang đây, anh tôi kể rằng có một gia đình của Bác bán cá, có cô con gái khoảng trang lứa các anh, nhưng anh không còn nhớ tên .

Rồi là nhà của dì Niệm, thuở trước Dì có một sạp hàng trên chợ Đông Ba, chuyên các mặt hàng phụ liệu may mặt.

Nhà Chú Quang Năm bán vàng, tôi không nhớ được ngày trước là nhà ai đã ở chính căn nhà này, vì thời gian sau này đã đổi chủ nhiều lần.

Các anh chị có còn nhớ chị Hương, chị có nét lai Pháp rất xinh, là con gái của Bác Nhiệm y tá, nhà chị gần nơi đây, nhiều người Huế vẫn còn nhớ chị từng là phát thanh viên của đài truyền hình Huế. Đây cũng là nhà của Phước Lộc, em gái chị Hương, cũng là bạn học trang lứa tôi.

Qua khỏi vài gian, là một con hẻm rất nhỏ và là hẻm cụt, vào trong khuôn đất hẻm này, có thể nhìn qua bên kia, để thấy một số nhà trong đất Phủ Ông Cả thuộc đường Bạch Đằng.

Đường Trung Bộ rất ngắn, đi một vòng chỉ có chừng bấy nhiêu. Cũng có thể tôi đã bỏ sót một số địa điểm, nhưng trong trí nhớ của tôi, chỉ còn lưng lửng. Rất mong được nhận thêm nhiều bổ sung và chỉnh sửa những nhầm lẫn. Tôi không phải là thổ địa của đường Trung Bộ, nhưng do một thời vẫn hàng ngày ngang qua con đường quen thuộc này, lại có những lúc đi bộ, tôi vừa bước vừa đếm nhẩm bước chân của mình, để nhớ bao nhiêu bước thì sẽ đến nhà nào, bao nhiêu bước nữa sẽ đến nhà khác … Vừa đi vừa đếm nên dường như con đường đã ngắn lại càng ngắn hơn, nhưng đó là một cách giúp tôi ghi nhớ những vị trí ngày xưa trên đường Trung Bộ.

Tôi không còn ở đường Nguyễn Du từ nhiều năm nay, nhưng thi thoảng về qua bên ấy, bất giác đôi lúc cứ như … ngựa quen đường cũ, quay về chốn xưa.

Con đường ấy mãi mãi là một hình ảnh khó phai trong lòng tôi, nơi đây tôi đã gởi lại biết bao kỉ niệm, có vài niềm vui, có mấy nỗi buồn, nhưng lệ thường, thì niềm vui chỉ một con số cọng dồn, để nỗi buồn luôn luôn lấn lướt nhân đôi, nhân ba…và hơn thế nữa.

Lương Thúy Anh
Huế – 28 tháng Mười