Ocean Vuong: On Earth We’re Briefly Gorgeous – Tống Mai

Oct 17, 2019 (TM)

They say nothing lasts forever and I’m writing you in the voice of an endangered species.
Tôi hiểu Ocean Vuong muốn nói gì, nhưng với tôi, he is indeed an endangered species, an exquisite, precious poet and writer of American literature.

Tôi muốn nói về On Earth We’re Briefly Gorgeous của Ocean Vuong đã lâu nhưng ngập ngừng, những gì mình nói cũng bằng thừa khi Ocean đã đứng huy hoàng trên nền văn học hiện đại của Hoa Kỳ. Họ đã viết về anh với những từ ngữ đẹp nhất. Nhưng khi bước chân ra khỏi buổi diễn thuyết của Ocean Vuong hôm nào lúc tháng Tám 2019 vừa qua ở Solid State Bookstore ở Washington DC, một tiệm sách nhỏ nằm trên đường H. trong một khu phố khiêm nhường thường có những buổi nói chuyện của những nhà văn thơ trẻ thì tôi không giữ im lặng được. Dáng dấp nhỏ nhắn, bình dị, Ocean toát ra một vẻ e ngại, thu mình rất nhỏ như muốn vô hình trong một chiếc ghế quá rộng. Tôi nhìn Ocean nói, lòng dâng lên một niềm mến mộ người trẻ tuổi cùng quê hương, cùng là kẻ tị nạn, đang hớp hồn đám khán giả da trắng chung quanh. Qua chiếc micro, giọng anh nhỏ nhẹ, thanh thoát một Michael Jackson nhưng sở hữu tột bực tài xử dụng lưu loát ngôn ngữ tiếng Anh.  Cái tremolo trong giọng nói và ảnh huởng mãnh liệt của nó. Tôi nhìn quanh, bắt gặp sự thương mến phơi trên từng khuôn mặt trong phòng.

 

 

Trước khi đọc On Earth We’re Briefly Gorgeous, tôi đã được cảnh cáo những trang rất graphic và raw mà không phải ai cũng tiêu hóa được, nên tôi đã nhảy cóc ra khỏi những đoạn đó. Tôi đọc suốt trong một đêm không ngủ, nán lại ở những câu, bàng hoàng không tin được những bi kịch được tả lại với khối thơ văn đẹp đến điếng hồn.  A Vietnamese with an exquisite dance of English language, những trang giấy chuyển từ quá khứ qua hiện tại, hiện tại ngược về quá khứ, qua cuộc chiến ở Vietnam và ảnh hướng để lại trên hai người đàn bà nuôi nấng mình, đến đời sống tị nạn ở Mỹ, số phận tha hương, sự cô đơn, tuổi thơ đánh mất, những khao khát, đau đớn…

Ngoài kia, trời đang rả rích. Virginia có những cơn mưa thu nhẹ rơi xuống không âm thanh như mưa phùn của Huế. Incredible, the text I was reading again and again from On Earth incredibly piercing, sharp, gentle, skillfully crafted into devastatingly gorgeous poetry … Giữa những bản nhạc trên stereo trên bàn làm việc của tôi và giữa những trang chữ của Ocean mà tôi đang đọc lại là những gì thật thảng thốt:

Gió thổi đồi tây hay đồi đông
Hiu hắt quê hương bến cỏ hồng
Trong mơ em vẫn còn bên cửa
Tôi đứng trên đồi mây trổ bông

Gió thổi đồi thu qua đồi thông
Mưa hạ ly hương nước ngược dòng
Tôi đau trong tiếng gà xơ xác
Một sớm bông hồng nở cửa đông
(Phạm Công Thiện – Ngày Sinh Của Rắn)

Ngang ngửa những lời nhạc phỏng thơ của Phạm Công Thiện và những trang chữ của Ocean, nước mắt ứa ra, tôi không thể phân biệt được nước mắt với âm nhạc, ai đã nói như thế? Nietzsche? Tôi cũng không thể phân biệt được thơ văn và nước mắt. Ocean Vuong viết quá đẹp, ném cả trái tim lẫn linh hồn vào, hết cả máu biết xanh và ngục tối trong đó, the world is gorgeous because of your poetry in it.

Đá, rừng, tà dương, máu biếc xanh, trên vai người em nhỏ
Chường cánh chim, chường cánh chim, ôi còn mãi miết chiều phai
Mãi miết chiều phai, em có hai bàn tay, đầm đìa hối tiếc
Tôi hôn em, môi cực cùng ly biệt,

Không đậy kín hồn, dĩ vãng quỳ dưới trăng ngàn
Tôi hôn em môi cực cùng ly biệt
Không đậy kín hồn, không đậy kín hồn, lòng đẹp dã man
(Phạm Công Thiện – Máu Biết Xanh và Ngục Tối)

Tôi không lạ gì tại sao lại có Ocean Vuong. Người Việt viết hay lắm, kho tàng văn chương nghệ thuật trác tuyệt từ những văn thi sĩ từ ngàn xưa khi ngòi bút của họ được tự do cất cánh. Không ngạc nhiên gì khi Ocean Vuong mang trong dòng máu cái phong phú rất Việt này:

Ocean Vuong: The human eye is god’s loneliest creation

“You once told me that the human eye is god’s loneliest creation. How so much of the world passes through the pupil and still it holds nothing. The eye, alone in its socket, doesn’t even know there’s another one, just like it, an inch away, just as hungry, as empty. Opening the front door to the first snowfall of my life, you whispered. “Look.”

“Because the sunset, like survival, exists only on the verge of its own disappearing. To be gorgeous, you must first be seen, but to be seen allows you to be hunted.”

“All this time I told myself we were born from war– but I was wrong, Ma. We were born from beauty. Let no one mistake us for the fruit of violence–but for that violence, having passed through the fruit, failed to spoil it.”

“I don’t know what I’m saying.  I guess what I mean is that sometimes I don’t know what or who we are. Days I feel like a human being, while other days I feel more like a sound. I touch the world not as myself but as an echo of who I was. Can you hear me yet? Can you read me?”

“All freedom is relative—you know too well—and sometimes it’s no freedom at all, but simply the cage widening far away from you, the bars abstracted with distance but still there, as when they “free” wild animals into nature preserves only to contain them yet again by larger borders. But I took it anyway, that widening.”

“As we climbed the road up the steep hill, the starless sky opened up, the trees fell slowly back, and the houses grew further and further apart from one another … We stopped at the top of one of the hills, exhausted. Moonlight appraised the orchard to our right. It was Hartford. It was a cluster of light that pulsed with a force I never realized it possessed … The city brims before us with a strange, rare brilliance—as if it was not a city at all, but the sparks made by some god sharpening his weapons above us.”

“That time when I was five or six and, playing a prank, leapt out at you from behind the hallway door, shouting, “Boom!” You screamed, face raked and twisted, then burst into sobs, clutched your chest as you leaned against the door, gasping. I stood bewildered, my toy army helmet tilted on my head. I was an American boy parroting what I saw on TV. I didn’t know that the war was still inside you, that there was a war to begin with, that once it enters you it never leaves – but merely echoes, a sound forming the face of your own son. Boom.”

“Out my window this morning, just before sunrise, a deer stood in a fog so dense and bright that the second one, not too far away, lookd like the unfinised shadow of the first. You can color that in. You can call it “The History of Memory.”

“What is a country but a borderless sentence, a life?”

“Salat al-fajr: a prayer before sunrise. “Whoever prays the dawn prayer in congregation,” said the Prophet Muhammad, “it is as if he had prayed the whole night long.”  I want to believe, walking those aimless nights, that I was praying. For what I’m still not sure. But I always felt it was just ahead of me. That if I walked far enough, long enough, I would find it – perhaps even hold it up, like a tongue at the end of its word.”

“I believe the wound is also the place where the skin reencounters itself, asking of each end, where have you been?”

“There is so much I want to tell you, Ma. I was once foolish enough to believe knowledge would clarify, but somethings are so gauzed behind layers of syntax and semantics, behind days and hours, names forgotten, salvaged and shed, that simply knowing the wound exists does nothing to reveal it.”

“Maybe we look into mirrors not merely to seek beauty, regardless how illusive, but to make sure, despite the facts, that we are still here. That the hunted body we move in has not yet been annihilated, scraped out. To see yourself still yourself is a refuge men who have not been denied cannot know.”

“Mẹ ạ, con luôn tự nhủ rằng chúng ta sinh ra từ chiến tranh, nhưng con đã lầm. Chúng ta được sinh ra từ cái đẹp. Đừng để ai nhầm lẫn chúng ta với hoa trái của bạo lực – nhưng bạo lực đó, sau khi xuyên qua hoa trái ấy, không thể nào làm cho nó hủy hoại đi được.”

Tống Mai
(Virginia – Oct 16, 2019)

 

 

11 thoughts on “Ocean Vuong: On Earth We’re Briefly Gorgeous – Tống Mai

  1. Cám ơn Mai giới thiệu cuốn “On Earth We’re Briefly Gorgeous” một cách nên thơ.
    Những đoạn trích từ sách thật đẹp của Ocean Vuong. Un phénomène absolu! Thật đáng khâm phục và thương mến.

    Đúng là Nietzsche đã nói “Tôi không phân biệt được nước mắt và âm nhạc”. Nhưng Mai dùng câu đó để thế chữ “âm nhạc” bằng “thơ văn” rất hay.
    Nước mắt khi đọc một câu văn, một câu thơ hay; cũng nước mắt khi đứng trước một cảnh thiên nhiên đẹp, có phải không?

  2. Mười năm qua gió thổi đồi tây
    Tôi long đong theo bóng chim gầy
    Một sớm em về ru giấc ngủ
    Bông trời bay trắng cả rừng cây

  3. Lần đầu tiên em nghe đến Ocean Vuong. Ở Canada không nghe đến, cũng giống như Kim Thúy chỉ lừng danh ở Canada.

    1. Không đâu, họ rất nổi tiếng trong thế giới văn chương của Âu Mỹ, chỉ có trong cộng đồng người Việt thì bởi vì họ không viết bằng tiếng mẹ đẻ của mình nên không được biết đến nhiều thôi.

  4. Bài phỏng vấn Ocean Vuong của Zeit Online / Khuê Phạm (ZEIT ONLINE Team):
    zeit.de/kultur/literatur/2019-09/ocean-vuong-on-earth-we-are-briefly-gorgeous-literature

    1. Cám ơn Khan/Ngoc Mai bài phỏng vấn cua Online Zeit rất hay.

      Online Zeit tả Ocean Vuong đúng như Mai thấy hôm dự buổi ra mắt sách của Ocean ở Washigton DC: dịu dàng, khả ái, tai đeo một hoa tai dài, nhìn rất thương, giọng nói nhẹ như khói. Thấy khán giả ưu ái anh chàng quá, Mai không dám đến gần để xin một selfie.

      Có một cuốn thơ nữa rất hay của Ocean: Night Sky with Exit Wounds.

      I didn’t know the cost
      of entering a song – was to lose
      your way back.

      If you must know anything,
      know that the hardest task is to live only once.

      How sweet.
      That rain.
      How something that lives only to fall can be nothing but sweet

  5. D. ngưỡng mộ nhân vật này và rất muốn gởi tặng áo dài.
    Bỗng nhiên nhớ mấy câu thơ của Bùi Giáng và gửi Mai:

    Mưa có tạnh nhưng chân trời còn mãi
    Những giọt sương là lệ ở trong mây
    Giòng sông đi cho nước nói ngàn ngày
    Rằng biển rộng không bến bờ em ạ.

  6. Cám ơn Diệu mấy câu thơ Bùi Giáng làm ứa nước mắt.

    Em sẽ khóc khi nhìn trong khóe mắt
    Thấy một mình người đi lại lang thang
    Còn ghì giữ ân tình trong cỏ nhặt
    Múa vi vu vì hẹn với truông ngàn.

    Ta sẽ đợi nghe đời em kể lại
    Thuở xưa kia … bờ nước ấy xưa kia
    Ta sẽ đợi nghe đời em nói mãi
    Bên đời ai vẫn đợi đã chia lià .

    Mùa xuân hẹn thu về em trở lại
    Bên đời đi còn giữ mãi hay không
    Giòng bất tuyệt xanh ngần xuân thơ dại
    Sầu hoang vu vĩnh hạ vọng non hồng
    ……
    Em ở lại với đời ta em nhé
    Em đừng đi. Cho ta nắm tay em

  7. Dear chị !

    Những bài mới trong Khung Cửa Hẹp lần này thật trọn vẹn !
    Một Ocean Vương tuyệt vời … người tả lại sự tuyệt vời đó mới là thật sự tuyệt vời hơn !
    Đọc lên những ngôn từ khiến thích hơn với Ocean Vương có nụ ruồi ngấn lệ bờ mi…

    Bên những giọng thơ ngọt ngào của Du Tử Lê, dễ làm lòng người lãng đãng giữa đời mênh mông! Người thơ trẻ trong tuổi đời thất thập …Thắp nén nhang tưởng niệm người anh lớn về với chính mình giữa thinh không!

    Em mê mẩn những gì mà chị viết trong khungcuahep! Chị ơi !

Leave a Reply