Đường Bạch Đằng Qua Bao Năm Tháng – Lương Thúy Anh

Nov 23, 2017 (TM)

Chị ơi, em gởi chị đường Bạch Đằng, là đường thẳng góc với Chi Lăng đó chị Mai. Em nhắc rứa vì em nghĩ chị đi xa lâu rồi sẽ không nhớ tên đường.

Thúy Anh

 

ĐƯỜNG BẠCH ĐẰNG QUA BAO NĂM THÁNG
Lương Thúy Anh

 

Đường Bạch Đằng, có một thời tôi nghe gọi là đường Hột Mát, và giải thích lí do là vì bên đường trồng rất nhiều cây hột mát.

Nhưng cho đến bây giờ tôi vẫn phân vân về tên gọi này, không biết chính xác là Hột Mát, hay là Hộc Mác mới đúng, và loại cây này tôi cũng chưa được thấy tận mắt.

Nhà tôi ở đầu đường Chi Lăng, nhà ngoại của tôi ở đường Võ Tánh, là đường Nguyễn Chí Thanh bây giờ, nhà ngoại nằm ngay đầu đường nên mỗi lần vô ngoại tôi đi đường dọc về Bạch Đằng sẽ nhanh hơn.

Đó là một trong những lí do dấu chân của tôi đã in dày đặc trên con đường này.

Thế nhưng qua nhiều năm, và nhiều năm sau năm sau nữa, trong trí nhớ của tôi vỏn vẹn chỉ có thể là một số nhà gần kề đoạn đầu đường.

Sát ngay bên tiệm Đồng Quí, nhà của Chú Thím Tĩnh, là em ruột của Ông Đồng Quí, coi như là nhà đầu tiên của đường Bạch Đằng. Nơi đây có những người bạn thời ấu thơ của chị em tôi, Hường, anh Cân… thỉnh thỏang tôi còn gặp, riêng Oai đã mất mấy năm trước. Nhà mở tiệm cà phê lấy tên Oai, sau đã đổi lại là cà phê Góc Phố.

Lúc nhà cũ của tôi chưa xây mới, cứ lên trên gác, ra sân sau là mấy anh chị em tôi đã có thể nói chuyện với gia đình Ông Tứ, là căn kế cận nhà Chú Thím Tĩnh. Ông đã qua đời nhiều năm rồi, và Bà Tuyết, em gái ông cũng thế, tôi luôn nhớ mỗi lần nói chuyện với Bà, là phải nói thật lớn vì Bà bị lãng tai khá nặng. Sau này gia đình dọn đi nơi khác, căn nhà ấy hiện nay là tiệm kính mắt Trường Tiền.

Trong căn nhà xưa ấy, có anh Quỳnh, anh Ngoạn, anh Tú, chị Bích, chị Giao, chị Xinh, chị Thu Hà. Đó là những người bạn, những anh, chị thân quen ngày xưa còn bé nên không bao giờ tôi có thể quên.

Có một lần duy nhất, tôi vào chơi căn nhà cổ nhưng kiến trúc rất đẹp, có sân sau hình chữ tứ, nhìn rất thoáng mát, là nhà Ngoại của người bạn học thời Đại học của tôi, Cao Xuân Thanh Thảo, sau này tôi nghĩ có lẽ chừ là nhà của Thầy giáo quá cố Vĩnh Phối.

VỊ trí các nhà tiếp theo, tôi quên rồi thứ tự, có nhà Thầy Cô Hồ Bá Lăng, Cô rất hiền và ít nói, anh Hồ Bá Lương là con trai của Thầy Cô, là bạn cùng lứa với người em trai kế tôi.

Nhà Chú Thím Thức, có hai người con trai, anh Quãng và Nam, tôi nghe như một trong hai anh đã qua đời.

Một căn nhà thấp cũ, tôi thường thấy để bảng hiệu rất nhỏ là nhà may Thưởng, nhưng thật tình tôi không còn nhớ được trước kia là nhà của ai, dù diện mạo bên ngoại của nhà không hề thay đổi.

Ngày xưa, tôi hay qua chơi nhà chị Hoàng Oanh, chị ở gần kề đâu ở đây, nhưng có khi tôi cố về tìm lại thì vẫn không thể xác định được vị trí căn nào là nhà của của chị, gia đình chị chuyển đi lâu rồi.

Bây giờ chị có mặt trong ban chấp hành nhóm Phương vỹ, gia đình Đồng Khánh ở hải ngoại, nhìn ảnh chị, tôi vẫn nhận ra nét thanh tú ngày cũ .

Đoạn này của đường, chắc chắn người Huế không ai mà không biết gánh bún ngon nổi tiếng của O Kéo, O ở mô bên An Cựu, sáng sáng đi xích lô chở gánh bún đến đây, ngồi nhờ trong một hiên nhà khá xưa, khách đến ăn có khi đông đến nỗi phải tự phục vụ, bưng tô chờ múc nước bún.

Tiệm phở Tuấn, là một gian nhà gỗ xưa, liền kề bên cạnh một căn nhà khác, cũng là kiểu nhà ngày xưa, có chị Liễn Phượng, Lan Khuê, Cẩm Các… có Cẩm Hòa, cùng trang lứa của tôi.
Quá một đoạn trước khi qua con ngõ dài chạy thẳng đến ngã sau lưng của rạp Châu Tinh, hồi trước là một quán nhậu nhưng tôi không nhớ được tên.

Nhà gia đình bác Liễu Quán , tôi gọi là Bác Liễu Quán vì Bác có gian hàng trên đường Ngả Giữa, bán sách kinh, tượng Phật. Nhà luôn có màu sơn trắng sữa, thường xuyên đóng cửa yên ắng. Tôi học chung với người con gái của Bác là Diệu, còn có chị Lê Liên, Lê hoa, anh Lê Thái, và Pháp là em gái út của Diệu.

Trên đường Bạch Đằng có khá nhiều nhà cũ xưa, toàn là những căn nhà gỗ, cổ, có khi nhìn rất điêu tàn, nhưng do là khu vực quy vào phố cổ Gia Hội nên hầu như không nhà nào sửa chữa hay xây mới. Cũng như gian nhà rất xưa của Thầy giáo Phương, Thầy là người Hoa, dạy môn Thể dục trường Nguyễn Du, và Cô giáo Châu, em gái thầy, dạy Gia Hội cấp 3. Thầy Cô đã nghỉ hưu nhiều năm.

Nhà của gia đình bác Nam Anh, vẫn còn đây qua bao năm tháng.

Quán cháo lòng Tý Huệ gần đoạn này, gia đình chồng chị Huệ trước đây nhà ở trong Phủ Gia Hưng, sau này đổi chỗ, mua lại nhà mặt tiền này , chủ cũ thì tôi không nhớ được.

Xuống chừng một đoạn ngắn, tôi chỉ áng chừng, có căn nhà , từ rất lâu hầu như không có người ở, diện mạo bên ngoài không hề đổi thay, lúc tôi còn nhỏ, hay nghe các anh kể nhà ấy có ma, nên buổi tối có nếu việc đi ngang qua là tôi hoảng hốt bỏ chạy, dù ma chưa hề rượt tôi lần mô. Có một thời gian, tôi thấy Phường Phú Cát trưng dụng làm nơi nghỉ cho đội dân phòng Phú cát, những ca trực đêm sẽ đến đây để ở và chia phiên đi tuần quanh quẩn.

Ngang chừng nơi đây, nhà Cô Túy, tôi chỉ biết Cô là gia đình trâm anh thế phiệt, cách đó một nhà có khuôn đất khá rộng, đi băng vào sau nhà Cô, Mạ tôi bảo rằng đó là phủ của Ông Cả, thân sinh cô. Phủ này chừ người các nơi đến xây dựng sinh sống khá đông.

Nhà của Cô chừ chỉ còn người con trai là Bùi Băng Phượng ở cùng gia đình, anh Băng Khiết, chị Thư Cươm, Thư Nhuyên, Thư Trì đều đi xa. Anh Băng Bim đã qua đời trong tù cải tạo ngày (22 tháng chạp Âm lịch)  tại Lòng hồ sông Mực, Thanh Hóa.

Gần nhà Cô , tôi chỉ có thể nhớ chừng ngang đoạn này, là nhà Thầy Giáo Nguyễn Như Minh, Hiệu trưởng trường Tư Thục Nguyễn Du ngày xưa.

Đường Bạch Đằng có phủ Gia Hưng, phủ có hai cổng vào khá rộng và còn nguyên chữ trên cổng rất rõ.

Trước khi ngang qua cổng phủ thứ hai, tôi luôn rất ấn tượng một căn nhà khá xưa, nhiều năm qua vẫn thế, hầu như không đổi thay chi, và cũng vì trong nhà có người anh mang tên Chế Bồng Nga, nên tôi nhớ mãi, anh bây giờ tóc bạc trắng đầu, lâu lâu tôi tình cờ gặp anh trên đường phố.

Tôi vẫn nhớ có căn nhà xưa của gia đình cô giáo cũ của tôi là Cô Tôn Nữ Ngọc Mai, chị của Phó Quận Trưởng Quận Nhì cũ là Chú Tôn Thất Bảo, tuy nhiên không thể định vị chính xác được.

Vài căn nối tiếp, tôi chỉ nhớ có nhà Bác Phú, người công giáo, và gần đó cũng là một Bác Phú nữa, có người con trai mở một tiệm nhỏ, bán cháo trắng lá dứa trứng muối, cá kho khô. Thỉnh thoảng tôi đến đây, nhờ kho dùm một số cá kho khô, đế gởi cho các anh chị ở xa.

Sẽ vô cùng thiếu sót khi nói đường Bạch Đằng mà không nhắc đến chùa Diệu Đế. Chùa là một trong những ngôi chùa lớn và xưa ở Huế. Hàng năm cứ đến lễ Phật Đản thì các xe hoa khắp nơi, và đạo tràng đến tụ tập ở chùa từ chiều 14, rất nhiều xe hoa và các Tăng Ni các chùa, Phật tử các nơi đi rước Phật lên Từ Đàm. Con đường này luôn phải cấm lưu thông vào chiều 14 tháng 4 âm lịch hàng năm, cho đến khi đoàn rước Phật lên đường qua bên tê cầu Trường Tiền.

Sát bên chùa là đường Diệu Đế, con đường rất ngắn nối qua đường Tô Hiến Thành.

Và trước khi qua con đường nhỏ này, có một gian nhà dài bề ngang, khá rộng và sâu, có 2 mặt tiền, cứ như thế theo tháng ngày chẳng mấy khi sửa sang lại.

Qua một con đường nhỏ cũng nối với Tô Hiến Thành, là chùa Ông, mà nay đổi thành chùa Thuận Hóa. Có khi có người quen gọi là Khuôn Thuận Hóa. Con đường ngắn này cũng cùng tên với ngôi chùa : đường Chùa Ông.
Đoạn nối tiếp có một vài căn nhà gỗ cũ, rất cũ, nếu không nói là xiêu vẹo, trước khi qua đoạn ngay gầm cầu Đông Ba, là một ngôi nhà nhỏ và điêu tàn. Ngôi nhà này nằm ngay con hẻm đi vào đường Nguyễn Chí Thanh, cách đây chừng 15, 20 năm là một tiệm sửa xe Honda, anh chủ quán tên Long. Tiệm sửa xe không còn và người thợ già kia chừ cũng không biết ở nơi đâu.

Qua khỏi cầu Đông Ba, ngay chân cầu có căn nhà khá lớn và có hai mặt tiền, ngày xưa là nhà của cụ Nguyễn Duy Đạm, thân phụ của ông Đốc Phất, Hiệu trưởng trường Tiểu học Gia Hội, và bác sĩ Nguyễn Duy Hà, căn nhà được xây sửa lại rất khang trang và được giao cho một gia đình ở đây chăm sóc.

Rồi nhà và phòng khám của Bác sĩ khoa mắt Trần Đình Lập ở một khoảng cách gần đó. Vợ bác sỹ Lập là cô Phương Lan, một trong những hoa khôi của trường Đồng Khánh, cô mới qua đời cách đây vài năm vì căn bệnh hiểm nghèo.

Còn có một căn nhà lầu khá cao nơi đây, của gia đình Bác Chái. Bác có người con trai là anh Thái.

Và còn nhà của anh Thái Nguyên Hạnh, em cô Thái Kim Lan.

Và trước năm 1975, đọan này tôi nhớ có một hãng làm kem, nhà có nhiều bậc cấp khác cao. Đa số nhà ở đoạn này và phần nhiều nhà ở Bạch Đằng, nếu có điều kiện xây mới, thường đôn nền nhà lên rất cao, do sợ nước lụt hàng năm tràn vào.

Trên đường Bạch Đằng có những ngõ hẻm ngắn cắt ngang, và vài con đường nhỏ băng qua nối đường với khu tái định cư Phú Hiệp.

Cuối đường là Thế Lại, và đình làng Thế Lại.

Đường Bạch Đằng, do mặt đường cũng thấp như Huỳnh Thúc Kháng, nên đây là một trong những điểm hay bị ngập lụt khá năng nề, nước lụt tràn lên bờ sớm, và lại rút trễ, nhất là đọan đường quá cầu Đông Ba.

Trên đoạn sông này, có một thời rất nhiều người dân vạn đò sống lênh đênh trên sông nước qua bao năm tháng, cứ đến mùa lụt, họ dùng dây thừng neo con đò thật chặt vào các gốc cây cổ thụ trên bờ, đề phòng nước cuốn. Bởi con đò ấy cũng chính là mái nhà của họ.

Đường cứ theo tháng ngày nằm im hóng gió mát sông Đông Ba, nhìn qua bên tê sông, chẳng nói năng chi, cũng như đường Hàng Bè, vẫn cứ thế mà đối mặt nhau, tuy xa mà gần, nhưng gần vẫn không xa, bởi đã có đến hai nhịp cầu để sang ngang, chung lối.

Và cứ thế mà soi bóng ngắm dòng sông, ngắm thời gian đi qua từng mùa… tàn phai.

Lương Thúy Anh
Huế, 23 tháng 11, 2017