Apr 21, 2015 (TM)
Vừa đến Hà Nội thì tôi nhận được lời nhắn của em tôi từ Toronto, “Chị Mai nếu được và thời gian cho phép, đến đây chụp giùm em vài tấm hình,” kèm theo là trang web của một bài viết của tờ “Tuổi Trẻ” nói đến những phận người trong làng nổi bên cầu Long Biên ở bãi giữa sông Hồng cách Hà Nội 2km. Đọc xong bài viết tôi xúc động vô cùng, nhưng khi nhìn hình ảnh trong bài thì ngờ ngợ đây sẽ là một chuyến mạo hiểm cho mình vì tôi không mảy may được một ý niệm nào đây là đâu, và y như thế, tôi đã tìm không ra khu làng nổi trong chuyến mạo hiểm đầu tiên chiều hôm đó.
Người lái taxi cho tôi đến cầu cương quyết là anh ta biết nơi đó vì anh ở gần cầu Long Biên, nhưng khi đến nơi thì tôi biết anh đã lầm. Vậy là tôi đành leo bộ lên cầu vì taxi không được phép lên, cầu chỉ dành cho người đi bộ, xe gắn máy và tàu lửa mà thôi. Anh ta đề nghị thuê xe thồ cho tôi nhưng tôi lắc đầu, tôi vốn sợ ngồi xe gắn máy, nói chi đến chuyện đi xe thồ.
Cầu Long Biên là cây cầu thép bắt qua sông Hồng nối quận Hoàn Kiếm với quận Long Biên của Hà Nội, ở giũa có đường rầy xe lữa. Cầu dài 2.3 km. Leo lên cầu tôi đụng phải luồng xe gắn máy chạy điên cuồng điếc tai, vốn sợ nước và hay choáng váng khi qua cầu, tôi nhắm mắt đi như chạy không dám nhìn bên dưới. Đi được một phần ba của cầu thì tôi dừng lại đảo mắt tìm khu làng nổi trong bài, nhưng bên dưới mênh mông sông nước và những mảng đất bồi, tôi không tài nào tìm ra. Trời đã chiều, thôi đành chụp vài tấm hình của những ngôi nhà tồi tàn dưới chân cầu. Vô ý, tôi chụp nhằm hai người đàn ông ngồi bên dưới trong một con hẻm bằng đất, họ nhìn tôi chăm chăm bằng cặp mắt đe dọa làm tôi sợ quá ma đuổi một mạch khỏi cầu lấy taxi về mà trong lòng thất vọng vì không tìm được những gì mình muốn tìm.
Về đến sở, tôi băng khoăn mãi về làng nổi này với người colleague của mình, thế là thông cảm được sự quan tâm của tôi, người colleague nhờ anh tài xế trong sở đưa tôi đi buổi trưa hôm sau. Hôm đó trời lại mưa, chúng tôi trở lại cầu Long Biên, đến giữa cầu thì có một cầu thang bằng sắt đi xuống bãi giữa của sông Hồng. Bãi giữa là giãi đất phù sa nổi lên giữa sông, màu mỡ những bắp, chuối, sắn và vô số cây ăn trái.
Xuống đến bãi thì chúng tôi rẽ phải, nương theo con đường đất nhỏ như đường làng êm ả thanh bình những luống chuối, đậu phụng, sắn khoai hai bên. Đi khoảng 15 phút thì tôi đụng ngay ngôi làng này, đúng là làng nổi vì đó là những nhà bè nổi trên mặt nước bởi những thùng phao níu bờ bằng dây thừng. Phóng tầm mắt bao hết khu làng, tôi chỉ thấy một vùng đổ nát tang thương và bẩn thỉu. Đứng lặng một lúc lâu tôi mới định thần lại được để đi vào làng.
Chiếc bè đầu tiên tôi bước lên khi thấy người sống trong ấy vừa thu được một mẻ cá chép và đang hý hửng bàn tán về mẻ cá của mình. Nhìn vào đáy ghe đầy những con cá bé tí, lép xẹp trông ốm đói chẳng khác gì người câu được chúng, tôi ái ngại cho đám cá lúc nhúc và thấy tội nghiệp cho người câu. Với mửng cá này, họ sẽ kiếm được bao nhiêu tiền, giỏi lắm là hai hay ba chục ngàn đồng, đáng giá một hai dollars.
Tôi lên bờ để tiếp tục đến những căn hộ khác, trên đường tôi gặp những đứa bé và những con chó đứng nhìn tôi ngu ngơ. Những căn bè không có người bên trong, họ vào phố để kiếm ăn, hầu hết làm thuê, nhặt rác hay làm vệ sinh trong phố, ông xóm trưởng cho tôi biết sau đó.
Khi đến cuối làng thì tôi gặp một người đàn ông đang sửa xe máy, khuôn mặt anh ta đen đúa và móp méo, con mắt bên trái đầy máu dường như đang bị nhiểm trùng nặng lắm. Bất nhẫn, tôi ngừng lại hỏi chuyện và được biết tên anh là Lương và con chó của anh tên là Mickey, cả hai sống ở đây đã mấy chục năm từ khi bỏ làng đi lúc còn niên thiếu. Hàng ngày, anh vào phố Hà Nội để làm vệ sinh dọn rác kiếm sống. Trên bờ cạnh căn bè của anh là một sân chơi của trẻ con, có cả xích đu và giàn đu trượt do các học sinh thiện nguyện đến làm.
Rời làng nổi, tôi đến nhà của ông xóm trưởng Nguyễn Đăng Được cách làng chỉ vài mét. Gọi là xóm trưởng nhưng ông không phải do bổ nhiệm mà do tự bầu cho mình. Bên cạnh chén trà mà ông mời bất cứ ai đến thăm, ông bắt đầu cho biết đây là phường Ngọc Thụy, thuộc Hà Nội, gồm có 26 hộ và 100 dân. Là xóm trưởng đã hơn hai mươi năm, ông sống nhờ thu hoạch mùa màng từ luống đất xung quanh nhà mình. Ông thuê giãi đất cạnh ven sông 16 triệu một năm để những người trôi dạt từ phương xa đến có nơi trú ngụ. Ông chỉ lấy lại mỗi hộ 50,000 một năm nếu ai có khả năng trả, nếu không thì thôi. Ông kể trong làng có 25 đứa trẻ đi học từ mẫu giáo đến lớp chín ở Hà Nội và người trong làng thì lấy quanh nhau như người dân tộc.
Tôi trở về sau khi làm những gì mình có thể trong lúc đó và tâm nguyện khi về Mỹ thì sẽ tiếp tục khi có nhiều khả năng hơn. Trên đường về, tôi gặp những người làm báo cũng đến đây nên cảm thấy yên tâm phần nào vì biết có người quan tâm đến những mảnh đời nghèo khó đó, rằng họ không bị bỏ rơi.
Về đến khách sạn đêm hôm đó, tôi thức suốt để gởi cho em tôi những tấm hình chụp được, em đang thật sự xúc động chị Mai ơi, nhìn thấy tận mắt những căn nhà của họ mà em tưởng tượng khi gió đông bắc thổi vào với cái lạnh thấu xương thì làm sao chịu nổi, em đã sống với cái lạnh này trong những ngày tháng cải tạo “Lòng hồ sông Mực” Thanh Hóa, vậy mà có người đã nói rằng “dân Việt Nam bây giờ đã thoát nghèo“… đó là những giòng chữ tôi nhận được của Trọng ngay sau khi gởi hình đi.
Sau đó khi vào đến Saigon, tôi bắt đầu loanh quanh tìm những khu rách rưới, và trời ơi, Saigon có khác gì Hà Nội đâu, những căn nhà bên sông cũng chắp vá bẩn thỉu, nhất là những khu trong quận Bảy … và khi đến Cần Thơ, tôi cũng thấy có người sống chui rúc trong rách nát bên bờ sông Cái Răng. Nhìn những phận nghèo chẳng khác gì những cánh bèo giạt dưới chân cầu đó, tôi thấy buồn. Đứng bên này bờ của quê nhà nhìn sang bên kia bờ đại dương nơi tôi đang sống no ấm, tôi đã bất giác hổ thẹn.
Tống Mai
Virginia, 21 tháng Tư, 2015
From: P.D. Nguyen
Apr 21, 2015
Hay quá chị Mai ! chúc mừng Chị . Hình như ở nước ngoài càng lâu, mức độ nhạy cảm càng nhiều …. Ở VN riết như tụi em, bị chai lì cảm xúc hết chị à 🙁
Tự nhiên nhớ 1 câu trong “That Life” ở nhà chị ….That month I spun all the prayer wheels, not for release of souls, just for the touch of your fingertips …
From: Tong Mai
Apr 27, 2015
Chị tặng Phước cả bài thơ của Dalai Lama thứ Sáu.
chị Mai
That moment, I raised prayer flags, not for praying, just for awaiting your coming.
That day, I piled up a cairn, not for benevolence, just for casting a rock in your heart lake.
That night, I listened to the chanting of sutras, not for enlightenment, just for a trace of your scent.
That month, I spun all the prayer wheels, not for release of souls, just for the touch of your fingertips.
That year, I crawled forward on the mountain path with long kowtow, not for pilgrimage, just for being close with your warmth.
That life, I crossed mountains crossed rivers and crossed pagodas, not for reincarnation, just for an encounter with you somewhere during the journey.
Cảm ơn Chị Mai, bài thơ này sâu sắc.
Em đọc mấy bài này mà cứ nghĩ như cái bánh kem lớn, mọi người cùng cắn nhưng lại thấy ngon khác nhau 🙂 .
Chúc chị an lạc . Hy vọng chị sớm trở thành nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp .
Em P
p.s: Anh Tùng rủ khi nào anh chị em mình cùng về ảnh dẫn đi Tràng An, Tam Cốc một chuyến
Trong Hoang
4/12/15
Photos
To: TongMai
Em đang thật sự xúc động chị Mai ơi ! Em cám ơn Chị đã lặng lội tìm đến nơi mà em muốn Chị nhìn thấy tận mắt. Nhìn những căn nhà của họ mà em tưởng tượng khi gió mùa đông bắc thổi vào với cái lạnh thấu xương thì làm sao chịu nổi. Em đã sống với cái lạnh này và lạnh ít hơn họ trong những ngày tháng em ở tù cải tạo “Lòng hồ sông Mực” Thanh Hóa. Vậy mà có người đã nói rằng “Dân Việt Nam bây giờ đã thoát nghèo”
Mong Chị an lành và gặp nhiều may mắn.
Em Trọng
4/21/15
Đúng như Viễn Cẩm nói, thấy chị Mai một mình đi vào nơi mà chưa bao giờ đến Trọng thấy mình đề nghị sai rồi. Nếu chuyện không hay xảy đến chắc chắn Trọng hối hận và khó chịu nhiều lắm.
Một lần nửa em cám ơn chị Mai đã chụp giùm em và có 1 bài phóng sự thật đầy đủ về “Làng nổi bên chân cầu Long Biên”
Em Trọng
From: Tong Mai
Apr 24, 2015
Ôi, sao lại nói là mình sai. Không đâu Trọng . Chị cám ơn Trọng đã cho chị biết vùng đó để chị đến thăm và chị đã yên lòng vì đã làm được điều đó. Đọc xong bài báo Trọng gởi làm sao không khỏi mũi lòng.
chị Mai
Cám ơn chị Tống Mai về bài phóng sự.
Anh Viễn Cẩm ơi, em không lo như anh mô. Em từng về một thân một mình ở miền Bắc, Nam đi lục lọi tìm hiểu như chị Mai. Nếu mình có lòng, thể hiện ra từ cử chỉ hành động thì người dân đa số họ biết liền, ít khi gặp trở ngại, như có “quí nhân phù hộ”. Dân họ thoải mái khi tiếp xúc mà không có người bảo vệ. Thỉnh thoảng gặp loại du côn, miễn sao mình tự tin, và dĩ nhiên dừng ăn mặc hay mang theo tiền bạc máy móc … có thể gây phiền.
Ở Huế thì quê mình, cứ chiếc xe gắn máy đi khắp, tiếp xúc với đủ hạng người, thấy quê hương hơn. Và đỡ nhức nhối là “du khách” trên quê mẹ.
Cám ơn lần nữa.
Công nhận TM gan cùng mình, theo Cẩm lần sau về VN đi đến những nơi lạ và hẻo lánh .. thì TM nên thuê dịch-vụ người hộ-tống du-lịch (nam hay nữ nhân-viên tùy mình) của công an hay bộ-đội nơi địa-phương đó họ có phương tiệ ô-tô chở mình đi & bảo vệ mình luôn, hơn nữa họ có học kỹ năng tự vệ & đối phó và có súng mang kèm…Có gì họ sẽ can-thiệp cho mình kịp thời… nên an-tâm hơn.
Cám ơn TM cho xem nhiều hình ảnh và bài tường thuật sống động về “những mãnh đời bất hạnh” tại quê nhà…
Phải công nhận Mai can đảm hơn anh, từ việc ăn chè ngoài đường đến chuyện lang thang một mình dưới chân cầu Long Biên.
Ngã mũ!!!
Chôm mấy bức hình của Mai cho vô FB!
From: Phạm Thuấn
Apr 21, 2015
Bất ngờ một nội lực kinh hồn từ 1 nhúm khói sương quen thuộc!
From: Tong Mai
Apr 22, 2015
Mai không ngờ lại gặp phản ứng lo lắng cho Mai nhiều như vậy từ bạn bè nên thương lắm.
Khi tìm đến làng nổi, Mai chỉ có một ý nghĩ đơn giản duy nhất trong đầu là phải đến tận nơi để có thể trực tiếp làm được một cái gì đó sau khi đọc bài viết thương tâm về những người sống ở đó.
Khi vào làng qua những cánh đồng xanh trái, Mai lại thấy yên ổn, đây là một làng quê yên tĩnh ngay giữa lòng Hà Nội bát nháo, có những con đường đất êm đềm không khí trong mát thổi từ sông nước và cây xanh. Nhìn từ cầu xuống thì thấy bãi giữa sông Hồng có vẽ đe dọa nhưng thật ra nó chẳng khác gì những vườn cây trái trù phú mà mình hay thấy ở miền Tây. Và con người ở đó chỉ nghèo thôi.
Những bài tường thuật về những mảnh đời đáng thương đó đã từng được tung lên Internet và kết quả là họ không bị bỏ quên. Lần sau Mai sẽ thuê người hộ tống như Cẩm nói. Mai cũng không nghĩ anh Tùng không can đảm bằng bởi vì nếu Mai kéo anh đi theo Mai biet anh sẽ không từ chối đi cùng với Mai.
Chuyến về VN này của Mai ngoài những nơi tiên cảnh Mai được đến, cũng có những nơi cùng cực và điều này đã làm nên một đáng nhớ nhất trong những chuyến về quê nhà của mình.
Mai
Tiên cảnh là thiên nhiên trời cho.
Sự cùng cực, đói khổ triền miên nơi một thiên nhiên vốn giàu có thì do ai?
Welcome home, chị Mai.
Trong con người nhạy cảm, mãnh mai ấy tiềm tàng một bãn lãnh và nghị lực phi thường
Mong chị khỏe và an vui.
hdt
Cam phuc Mai vo cung, Bai viet cung that suc tich nua, Loc dang o Bi tu ca tuan roi nen vang bong ca tren mail lan tren blog. Hen gap lai.
LocDP
Mai ơi , sao mà gan da quá , sao mà Mai lang thang nguy hiềm qua vậy , đi 1 mình , chao ơi .
Người ta sống khổ quá Mai hở , nếu mùa lụt thì làm sao, nghe như chuyện cổ tích vậy Mai hơ .
Th mừng Mai về bình yên , hú vía , Mai an vui , Th
Chị Thu Hương ơi , họ sống trên những cái bè. Nên khi nước lên thì nhà lên theo , vì vậy cũng được gọi “Làng nổi bên chân cầu Long Biên”
Chị Tống Mai và mọi người có để ý : cầu Long Biên mọi phương tiện xe cộ qua cầu đều đi tay trái, mọi người có biết vì sao không?
From: Tong Mai
Apr 26, 2015
Chị nghĩ bên trái dành cho người và bên phải dành cho xe lữa.
Cây cầu đã hơn trăm tuổi nhưng Ha Noi vẫn giữ không phá đi như cầu đen của Huế bởi vì giá trị lịch sử của nó. Nó cũng sentimental đối với người Hà Nội như cầu Tràng Tiền đối với Huế. Cầu cũ lắm, bước trên đó có cảm tưởng nó muốn sập. Lề dành cho người đi bộ có nơi là những tấm bê tông chấp nối rung rinh khi mình bước lên. Chị một phen hoảng vía cứ sợ miếng bê tông lật ném mình xuống cầu. Đang đi thì bổng nhiên xe lửa ầm ầm chạy đến, xe gắn máy thì bóp còi inh ỏi suốt.
Ah, còn nữa, chổ dành cho người đi bộ đã hẹp rồi mà thỉnh thoảng còn bị những hàng bán rong trên cầu chiếm bớt.
Quite an experience Trọng ạ. Người Hà Nội hình như sống trong hoàn cảnh nào cũng thích ứng được.
chi Mai
Năm 1985 em đi Hà Nội có đi qua cầu và thấy vậy, nên thắc mắc thì họ trả lời trong thời kỳ chiến tranh hàng hóa, súng đạn… đa số vận chuyển từ Hải Phòng vào Hà Nội, sau đó xe không(trống) chạy về lại Hải Phòng nên cầu hơi lún 1 bên. Nên sau này cho chạy bên trái để lấy lại cân bằng. Cầu cũng đang có ý định thay mới nhưng có nhiều ý kiến nên chưa thay đó.
Em Trọng