Ocean Vuong: On Earth We’re Briefly Gorgeous – Tống Mai

Oct 17, 2019 (TM)

They say nothing lasts forever and I’m writing you in the voice of an endangered species.
Tôi hiểu Ocean Vuong muốn nói gì, nhưng với tôi, he is indeed an endangered species, an exquisite, precious poet and writer of American literature.

Tôi muốn nói về On Earth We’re Briefly Gorgeous của Ocean Vuong đã lâu nhưng ngập ngừng, những gì mình nói cũng bằng thừa khi Ocean đã đứng huy hoàng trên nền văn học hiện đại của Hoa Kỳ. Họ đã viết về anh với những từ ngữ đẹp nhất. Nhưng khi bước chân ra khỏi buổi diễn thuyết của Ocean Vuong hôm nào lúc tháng Tám 2019 vừa qua ở Solid State Bookstore ở Washington DC, một tiệm sách nhỏ nằm trên đường H. trong một khu phố khiêm nhường thường có những buổi nói chuyện của những nhà văn thơ trẻ thì tôi không giữ im lặng được. Dáng dấp nhỏ nhắn, bình dị, Ocean toát ra một vẻ e ngại, thu mình rất nhỏ như muốn vô hình trong một chiếc ghế quá rộng. Tôi nhìn Ocean nói, lòng dâng lên một niềm mến mộ người trẻ tuổi cùng quê hương, cùng là kẻ tị nạn, đang hớp hồn đám khán giả da trắng chung quanh. Qua chiếc micro, giọng anh nhỏ nhẹ, thanh thoát một Michael Jackson nhưng sở hữu tột bực tài xử dụng lưu loát ngôn ngữ tiếng Anh.  Cái tremolo trong giọng nói và ảnh huởng mãnh liệt của nó. Tôi nhìn quanh, bắt gặp sự thương mến phơi trên từng khuôn mặt trong phòng.

 

 

Trước khi đọc On Earth We’re Briefly Gorgeous, tôi đã được cảnh cáo những trang rất graphic và raw mà không phải ai cũng tiêu hóa được, nên tôi đã nhảy cóc ra khỏi những đoạn đó. Tôi đọc suốt trong một đêm không ngủ, nán lại ở những câu, bàng hoàng không tin được những bi kịch được tả lại với khối thơ văn đẹp đến điếng hồn.  A Vietnamese with an exquisite dance of English language, những trang giấy chuyển từ quá khứ qua hiện tại, hiện tại ngược về quá khứ, qua cuộc chiến ở Vietnam và ảnh hướng để lại trên hai người đàn bà nuôi nấng mình, đến đời sống tị nạn ở Mỹ, số phận tha hương, sự cô đơn, tuổi thơ đánh mất, những khao khát, đau đớn…

Ngoài kia, trời đang rả rích. Virginia có những cơn mưa thu nhẹ rơi xuống không âm thanh như mưa phùn của Huế. Incredible, the text I was reading again and again from On Earth incredibly piercing, sharp, gentle, skillfully crafted into devastatingly gorgeous poetry … Giữa những bản nhạc trên stereo trên bàn làm việc của tôi và giữa những trang chữ của Ocean mà tôi đang đọc lại là những gì thật thảng thốt:

Gió thổi đồi tây hay đồi đông
Hiu hắt quê hương bến cỏ hồng
Trong mơ em vẫn còn bên cửa
Tôi đứng trên đồi mây trổ bông

Gió thổi đồi thu qua đồi thông
Mưa hạ ly hương nước ngược dòng
Tôi đau trong tiếng gà xơ xác
Một sớm bông hồng nở cửa đông
(Phạm Công Thiện – Ngày Sinh Của Rắn)

Ngang ngửa những lời nhạc phỏng thơ của Phạm Công Thiện và những trang chữ của Ocean, nước mắt ứa ra, tôi không thể phân biệt được nước mắt với âm nhạc, ai đã nói như thế? Nietzsche? Tôi cũng không thể phân biệt được thơ văn và nước mắt. Ocean Vuong viết quá đẹp, ném cả trái tim lẫn linh hồn vào, hết cả máu biết xanh và ngục tối trong đó, the world is gorgeous because of your poetry in it.

Đá, rừng, tà dương, máu biếc xanh, trên vai người em nhỏ
Chường cánh chim, chường cánh chim, ôi còn mãi miết chiều phai
Mãi miết chiều phai, em có hai bàn tay, đầm đìa hối tiếc
Tôi hôn em, môi cực cùng ly biệt,

Không đậy kín hồn, dĩ vãng quỳ dưới trăng ngàn
Tôi hôn em môi cực cùng ly biệt
Không đậy kín hồn, không đậy kín hồn, lòng đẹp dã man
(Phạm Công Thiện – Máu Biết Xanh và Ngục Tối)

Tôi không lạ gì tại sao lại có Ocean Vuong. Người Việt viết hay lắm, kho tàng văn chương nghệ thuật trác tuyệt từ những văn thi sĩ từ ngàn xưa khi ngòi bút của họ được tự do cất cánh. Không ngạc nhiên gì khi Ocean Vuong mang trong dòng máu cái phong phú rất Việt này:

“You once told me that the human eye is god’s loneliest creation. How so much of the world passes through the pupil and still it holds nothing. The eye, alone in its socket, doesn’t even know there’s another one, just like it, an inch away, just as hungry, as empty. Opening the front door to the first snowfall of my life, you whispered. “Look.”

“Because the sunset, like survival, exists only on the verge of its own disappearing. To be gorgeous, you must first be seen, but to be seen allows you to be hunted.”

“All this time I told myself we were born from war– but I was wrong, Ma. We were born from beauty. Let no one mistake us for the fruit of violence–but for that violence, having passed through the fruit, failed to spoil it.”

“I don’t know what I’m saying.  I guess what I mean is that sometimes I don’t know what or who we are. Days I feel like a human being, while other days I feel more like a sound. I touch the world not as myself but as an echo of who I was. Can you hear me yet? Can you read me?”

“All freedom is relative—you know too well—and sometimes it’s no freedom at all, but simply the cage widening far away from you, the bars abstracted with distance but still there, as when they “free” wild animals into nature preserves only to contain them yet again by larger borders. But I took it anyway, that widening.”

“As we climbed the road up the steep hill, the starless sky opened up, the trees fell slowly back, and the houses grew further and further apart from one another … We stopped at the top of one of the hills, exhausted. Moonlight appraised the orchard to our right. It was Hartford. It was a cluster of light that pulsed with a force I never realized it possessed … The city brims before us with a strange, rare brilliance—as if it was not a city at all, but the sparks made by some god sharpening his weapons above us.”

“That time when I was five or six and, playing a prank, leapt out at you from behind the hallway door, shouting, “Boom!” You screamed, face raked and twisted, then burst into sobs, clutched your chest as you leaned against the door, gasping. I stood bewildered, my toy army helmet tilted on my head. I was an American boy parroting what I saw on TV. I didn’t know that the war was still inside you, that there was a war to begin with, that once it enters you it never leaves – but merely echoes, a sound forming the face of your own son. Boom.”

“Out my window this morning, just before sunrise, a deer stood in a fog so dense and bright that the second one, not too far away, lookd like the unfinised shadow of the first. You can color that in. You can call it “The History of Memory.”

“What is a country but a borderless sentence, a life?”

“Salat al-fajr: a prayer before sunrise. “Whoever prays the dawn prayer in congregation,” said the Prophet Muhammad, “it is as if he had prayed the whole night long.”  I want to believe, walking those aimless nights, that I was praying. For what I’m still not sure. But I always felt it was just ahead of me. That if I walked far enough, long enough, I would find it – perhaps even hold it up, like a tongue at the end of its word.”

“I believe the wound is also the place where the skin reencounters itself, asking of each end, where have you been?”

“There is so much I want to tell you, Ma. I was once foolish enough to believe knowledge would clarify, but somethings are so gauzed behind layers of syntax and semantics, behind days and hours, names forgotten, salvaged and shed, that simply knowing the wound exists does nothing to reveal it.”

“Maybe we look into mirrors not merely to seek beauty, regardless how illusive, but to make sure, despite the facts, that we are still here. That the hunted body we move in has not yet been annihilated, scraped out. To see yourself still yourself is a refuge men who have not been denied cannot know.”